Jeoloji mühendisliğinin dersi olan Stratigrafi’ye ait “Temel Jeolojik Kurallar” konusu ile ilgili jeoloji mühendislerini ilgilendiren ve sınavlara hazırlık olması açısından 20 adet soru ve bu soruların cevaplarını sizler için derleyip bir araya getirdik….
Jeoloji Dersi
Stratigrafi
Temel Jeolojik Kuralları
Yazılı (Klasik)
Soru sayısı ve Zorluk Seviyesi
20 adet soru – cevap şeklinde. Zorluk seviyesi: orta-ileri düzey.
1. Süperpozisyon Kuralı nedir?
Süperpozisyon kuralı, stratigrafinin temel kurallarından biridir. Bu kurala göre, herhangi bir stratigrafik seride, üstteki tabakalar alttaki tabakalardan daha gençtir. Bu kural, kayaç oluşumundaki genel süreçle tutarlıdır. Kayaçlar, üst üste çökelme veya başka jeolojik süreçlerle oluşur. Bu nedenle, üstteki tabaka, alttaki tabaka oluşurken henüz oluşmamış olmalıdır.
2. Orijinal Yataylık Kuralı nedir?
Orijinal yataylık kuralı, stratigrafinin bir diğer temel kuralıdır. Bu kurala göre, herhangi bir stratigrafik seri, oluşumundan sonra yatay bir konumdadır. Bu kural, kayaç oluşumundaki genel süreçle tutarlıdır. Kayaçlar, genellikle su veya rüzgar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle çökelir. Bu kuvvetler, kayaçların yatay bir konumda çökelmesini sağlar.
3. Yanal Devamlılık Kuralı nedir?
Yanal devamlılık kuralı, stratigrafinin üçüncü temel kuralıdır. Bu kurala göre, herhangi bir stratigrafik seri, bir engele rastlamadıkça yatay olarak devam eder. Bu kural, kayaç oluşumundaki genel süreçle tutarlıdır. Kayaçlar, genellikle su veya rüzgar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle çökelir. Bu kuvvetler, kayaçların yatay olarak yayılmasını sağlar.
4. Aynı Biçimlilik Kuralı nedir?
Aynı biçimlilik kuralı, jeolojinin temel ilkelerinden biridir. Bu kurala göre, günümüzde yeryüzünde ve yer içinde meydana gelen olaylar, muhtemelen geçmişte de meydana gelmiş ve gelecekte de devam edecektir”. Yani, “günümüz geçmişe anahtardır”. Bu kural, stratigrafide de kullanılır. Örneğin, günümüzde oluşan çökel tabakalarının özelliklerini inceleyerek, geçmişte oluşan çökel tabakalarının özelliklerini tahmin etmek mümkündür.
5. Dış Etki Kuralı nedir?
Dış etki kuralı, stratigrafinin bir diğer temel kuralıdır. Bu kurala göre, bir kayaç kütlesi, başka kayaçlardan türemiş parçalar içeriyorsa, söz konusu kayaç, parçalarını içerdiği kayaçlardan daha gençtir. Bu kural, kayaç oluşumundaki genel süreçle tutarlıdır. Kayaçlar, genellikle diğer kayaçların parçalanması ve yeniden çökelmesi sonucunda oluşur. Bu nedenle, bir kayaç kütlesi, başka kayaçlardan türemiş parçalar içeriyorsa, söz konusu kayaç, parçalarını içerdiği kayaçlardan daha genç olmalıdır.
6. Korelasyonu Kuralı nedir?
Korelasyonu kuralı, stratigrafide kullanılan bir tekniktir. Bu kurala göre, farklı yerlerdeki stratigrafik seriler, benzer kayaç özellikleri, fosil kapsamı veya diğer özellikler temelinde ilişkilendirilebilir. Bu teknik, jeoloji mühendisleri tarafından, farklı yerlerdeki kayaç oluşumları hakkında bilgi edinmek için kullanılır. Örneğin, bir jeoloji mühendisi, bir baraj projesi için bir bölgedeki kayaç oluşumlarını inceliyorsa, farklı yerlerdeki stratigrafik serileri korelasyon yaparak, bölgedeki kayaç oluşumlarının genel bir resmini elde edebilir.
7. Jeolojik Zaman Çizelgesi nedir?
Jeolojik zaman çizelgesi, Yerküre tarihinin bir zaman ölçeğidir. Bu çizelgede, Yerküre tarihi, farklı jeolojik dönemlere ve çağlara ayrılmıştır. Jeolojik zaman çizelgesi, stratigrafide kullanılan önemli bir araçtır. Bu çizelge, jeoloji mühendislerine, farklı yerlerdeki kayaç oluşumlarının yaşını belirlemek için yardımcı olur.
8. Fosiller nedir?
Fosil, geçmişte yaşamış canlı organizmaların kalıntılarına veya izlerine verilen addır. Fosiller, jeoloji mühendisleri tarafından, geçmişteki yaşam hakkında bilgi edinmek için kullanılır. Fosillerden elde edilen bilgiler, jeoloji mühendislerine, farklı jeolojik dönemlerde yaşamış canlı organizmaların türlerini, özelliklerini ve evrimlerini belirlemek için yardımcı olur.
9. Fosilleşme nedir?
Fosilleşme, canlı organizmaların ölümünden sonra kalıntılarının veya izlerinin korunma sürecidir. Genellikle, canlı organizmanın ölümünden sonra, kalıntılarının veya izlerinin
10. Fosilleşmenin farklı türleri nelerdir?
Fosilleşmenin farklı türleri şunlardır:
- Baskı fosilleri: Bu tür fosiller, canlı organizmaların kalıntılarının veya izlerinin, çökellerle kaplanması ve sertleşmesi sonucunda oluşur. Örneğin, bir deniz kabuğunun çökellerle kaplanması ve sertleşmesi sonucunda oluşan baskı fosili, bir baskı fosilidir.
- Kalıntı fosilleri: Bu tür fosiller, canlı organizmaların kalıntılarının, çökellerle veya diğer kayaçlarla birlikte korunması sonucunda oluşur. Örneğin, bir ağacın gövdesi veya dallarının çökellerle birlikte korunması sonucunda oluşan kalıntı fosili, bir kalıntı fosilidir.
- İç içe fosilleri: Bu tür fosiller, bir canlı organizmanın içinde başka bir canlı organizmanın kalıntılarının korunması sonucunda oluşur. Örneğin, bir balığın içinde bir sineğin kalıntılarının korunması sonucunda oluşan iç içe fosili, bir iç içe fosilidir.
- Biçimsel fosiller: Bu tür fosiller, canlı organizmaların kalıntılarının veya izlerinin, başka bir kayaç tarafından kalıp alınarak korunması sonucunda oluşur. Örneğin, bir deniz kabuğunun bir kum taşının içinde kalıp alınarak korunması sonucunda oluşan biçimsel fosili, bir biçimsel fosilidir.
11. Fosilleşmenin gerçekleşmesi için gerekli şartlar nelerdir?
Fosilleşmenin gerçekleşmesi için gerekli şartlar şunlardır:
- Canlı organizmanın ölümü: Fosilleşmenin gerçekleşmesi için, öncelikle canlı organizmanın ölmesi gerekir.
- Canlı organizmanın kalıntılarının veya izlerinin korunması: Fosilleşmenin gerçekleşmesi için, canlı organizmanın kalıntılarının veya izlerinin korunması gerekir. Bu korunma, genellikle, kalıntıların veya izlerin çökellerle veya diğer kayaçlarla kaplanması ve sertleşmesi sonucunda gerçekleşir.
- Canlı organizmanın kalıntılarının veya izlerinin uygun bir ortamda bulunması: Fosilleşmenin gerçekleşmesi için, canlı organizmanın kalıntılarının veya izlerinin uygun bir ortamda bulunması gerekir. Bu ortam, genellikle, canlı organizmanın kalıntılarının veya izlerinin bozulmaya karşı korunacağı bir ortamdır.
12. Fosillerin jeoloji mühendisliğindeki önemi nedir?
Fosillerin jeoloji mühendisliğindeki önemi şunlardır:
- Geçmişteki yaşam hakkında bilgi sağlarlar: Fosiller, jeoloji mühendislerine, geçmişte yaşamış canlı organizmaların türlerini, özelliklerini ve evrimlerini belirlemek için yardımcı olur.
- Jeolojik zaman çizelgesini oluşturmaya yardımcı olurlar: Fosiller, jeoloji mühendislerine, farklı jeolojik dönemlerde yaşamış canlı organizmaların türlerini karşılaştırarak, jeolojik zaman çizelgesini oluşturmaya yardımcı olur.
- Kayaçların yaşını belirlemeye yardımcı olurlar: Fosiller, jeoloji mühendislerine, farklı yerlerdeki kayaç oluşumlarında bulunan fosilleri karşılaştırarak, kayaç oluşumlarının yaşını belirlemeye yardımcı olur.
13. Jeolojik zaman çizelgesi nasıl oluşturulur?
Jeolojik zaman çizelgesi, farklı jeolojik dönemlere ve çağlara ayrılmıştır. Bu dönemler ve çağlar, fosillerin evrimi göz önünde bulundurularak belirlenir. Örneğin, Kambriyen dönemi, trilobitlerin ilk kez ortaya çıktığı dönem olarak kabul edilir. Bu nedenle, Kambriyen dönemi, trilobit fosilleri içeren kayaç oluşumlarının yaşı olarak belirlenir.
14. Fosilleşmenin jeoloji mühendisliğindeki uygulamaları nelerdir?
Fosilleşmenin jeoloji mühendisliğindeki uygulamaları şunlardır:
- Madencilik: Fosiller, jeoloji mühendislerine, maden yataklarının oluşumunu ve yerlerini belirlemek için yardımcı olur.
- İnşaat: Fosiller, jeoloji mühendislerine, inşaat alanlarında karşılaşılabilecek jeolojik riskleri belirlemek için yardımcı olur.
- Çevre mühendisliği: Fosiller, jeoloji mühendislerine, çevresel sorunları değerlendirmek için yardımcı olur.
15. Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi nasıl kullanırlar?
Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak, aşağıdakileri yaparlar:
- Kayaçların yaşını belirlerler.
- Kayaçlarda oluşum koşullarını belirlerler.
- Kayaçların jeolojik geçmişini belirlerler.
- Jeolojik tehlikeleri belirlerler.
16. Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların yaşını nasıl belirlerler?
Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların yaşını belirlemek için aşağıdaki yöntemleri kullanırlar:
- Fosillerden: Fosillerin evrimi göz önünde bulundurularak, kayaç oluşumlarının yaşı belirlenebilir. Örneğin, trilobit fosilleri içeren kayaç oluşumlarının yaşı, Kambriyen dönemi olarak belirlenir.
- Jeolojik zaman çizelgesinden: Jeolojik zaman çizelgesinde, farklı jeolojik dönemlere ve çağlara ait kayaç oluşumları tanımlanmıştır. Bu tanımlamalara göre, kayaç oluşumlarının yaşı belirlenebilir.
- Radyometrik tarihlendirmeden: Radyoaktif elementlerin bozulmaları, kayaç oluşumlarının yaşını belirlemek için kullanılabilir.
17. Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların oluşum koşullarını nasıl belirlerler?
Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların oluşum koşullarını belirlemek için aşağıdaki yöntemleri kullanırlar:
- Kayaçların litolojisinden: Kayakların litolojisi, kayakların oluşum koşullarını hakkında bilgi verebilir. Örneğin, kumtaşı, su altında çökelme sonucu oluşur.
- Kayaçların fosillerinden: Kayakların fosilleri, kayakların oluşum koşullarını hakkında bilgi verebilir. Örneğin, Trilobit fosilleri, deniz ortamında çökelme sonucu oluşur.
- Kayaçların uyumsuzluklarından: Kayaçların uyumsuzlukları, kayakların oluşum koşullarını hakkında bilgi verebilir. Örneğin, bir uyumsuzluk, bir jeolojik olayın meydana geldiğini gösterir.
18. Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların jeolojik geçmişini nasıl belirlerler?
Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak kayakların jeolojik geçmişini belirlemek için aşağıdaki yöntemleri kullanırlar:
- Kayaçların yaşını belirlemek: Kayakların yaşı belirlenerek, kayakların jeolojik geçmişi hakkında bilgi edinilebilir.
- Kayaçların litolojisini ve fosillerini inceleyerek: Kayakların litolojisi ve fosilleri incelenerek, kayakların jeolojik geçmişi hakkında bilgi edinilebilir.
- Kayaçlarda uyumsuzluklarını inceleyerek: Kayaçların uyumsuzlukları incelenerek, kayakların jeolojik geçmişi hakkında bilgi edinilebilir.
19. Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak jeolojik tehlikeleri nasıl belirlerler?
Jeoloji mühendisleri, stratigrafiyi kullanarak jeolojik tehlikeleri belirlemek için aşağıdaki yöntemleri kullanırlar:
- Kayaçların litolojisini inceleyerek: Kayaçların litolojisi incelenerek, kayaların dayanıklılığı ve arazideki konumu hakkında bilgi edinilebilir. Bu bilgiler, jeolojik tehlikelerin belirlenmesinde kullanılır.
- Kayaçların fosillerini inceleyerek: Kayaçların fosilleri incelenerek, kayaların oluşum koşulları hakkında bilgi edinilebilir. Bu bilgiler, jeolojik tehlikelerin belirlenmesinde kullanılır.
- Kayaçların uyumsuzluklarını inceleyerek: Kayaçların uyumsuzlukları incelenerek, kayaların geçmişte meydana gelen jeolojik olaylar hakkında bilgi edinilebilir. Bu bilgiler, jeolojik tehlikelerin belirlenmesinde kullanılır.
20. Stratigrafi, jeoloji mühendisliği için neden önemlidir?
Stratigrafi, jeoloji mühendisliği için önemlidir çünkü aşağıdaki nedenlerden dolayı jeoloji mühendislerine yardımcı olur:
- Kayaçların yaşını belirlemeye yardımcı olur.
- Kayaçlarda oluşum koşullarını belirlemeye yardımcı olur.
- Kayaçların jeolojik geçmişini belirlemeye yardımcı olur.
- Jeolojik tehlikeleri belirlemeye yardımcı olur.
Stratigrafi, jeoloji mühendislerinin, yeraltı kaynaklarını değerlendirmek, inşaat projelerini planlamak ve jeolojik riskleri belirlemek gibi birçok alanda çalışmalarını yürütmesine yardımcı olan önemli bir araçtır.