Kayaçların Mühendislik Özellikleri Soru ve Cevaplar

Bu sorular, mühendislik jeolojisi ders kitaplarında yer alan “Kayaçların mühendislik özellikleri” konularını kapsayacak şekilde hazırlanmıştır. Soruların zorluk seviyesi, temelden ileri seviyeye kadar değişmektedir. Kayaçların mühendislik özellikleri ile ilgili toplam 10 adet soru ve cevapları bulunmaktadır.

 

Jeoloji dersi

Mühendislik Jeolojisi

 

Sınav Konusu

Kayaçların Mühendislik Özellikleri

 

Sınav Türü

Yazılı (Klasik)

 

Soru sayısı ve Zorluk Seviyesi

10 adet soru – cevap şeklinde. Zorluk seviyesi: temelden ileri seviyeye kadar değişmektedir.

 

1. Kayaçların mühendislik özellikleri, hangi faktörlere bağlı olarak değişir?

• Kayaçların bileşimi: Kayaç oluşturan minerallerin kimyasal bileşimi, kayaçların mühendislik özelliklerini önemli ölçüde etkiler. Örneğin, kuvars ve feldspat bakımından zengin kayaçlar, genellikle daha dayanıklı ve sağlamdır.
• Kayaçların yapısı: Kayaçlardaki minerallerin boyutu, şekli ve dağılımı, kayaçların mühendislik özelliklerini etkiler. Örneğin, ince taneli kayaçlar, kaba taneli kayaçlara göre daha dayanıklı ve sağlamdır.
• Kayaçların oluşumu: Kayaçların oluşum koşulları, kayaçların mühendislik özelliklerini etkiler. Örneğin, hızlı soğuyan magmalardan oluşan kayaçlar, yavaş soğuyan magmalardan oluşan kayaçlara göre daha dayanıklı ve sağlamdır.
• Kayaçların bulunduğu ortam: Kayaçların bulunduğu ortamın koşulları, kayaçların mühendislik özelliklerini etkiler. Örneğin, su altında bulunan kayaçlar, atmosferik koşullara maruz kalan kayaçlara göre daha dayanıklı ve sağlamdır.

 

2. Kayaçların mühendislik uygulamalarında önemli rol oynayan fiziksel özellikler nelerdir?

• Yoğunluk: Kayaçların birim hacimdeki kütlesidir.
• Özgül ağırlık: Kayaçların, suyun yoğunluğuna göre ağırlığıdır.
• Su emme oranı: Kayaçların hacimce ne kadar su emebileceğini gösterir.
• Büzülme: Kayaçların sıcaklık veya basınç değişimi sonucunda boyutlarında meydana gelen küçülmedir.
• Genleşme: Kayaçların sıcaklık veya basınç değişimi sonucunda boyutlarında meydana gelen büyümedir.

 

3. Kayaçların mühendislik uygulamalarında önemli rol oynayan kimyasal özellikler nelerdir?

Kimyasal bileşim: Kayaçları oluşturan minerallerin kimyasal bileşimidir.
Mineraloji: Kayaçları oluşturan minerallerin türü ve miktarıdır.
Kristal yapı: Kayaçları oluşturan minerallerin kristal yapılarıdır.

 

4. Kayaçların mekanik özellikleri nelerdir? Birer cümle ile açıklayınız.

• Dayanım: Kayaçların, yük altında deformasyona uğramadan taşıyabileceği maksimum kuvvettir.
• Elastikiyet: Kayaçların, yük altında deformasyona uğradıktan sonra, yükün kaldırılmasıyla ilk şekline dönebilme yeteneğidir.
• Süneklik: Kayaçların, yük altında deformasyona uğradıktan sonra, kalıcı şekil değişikliğine uğrama yeteneğidir.
• Kırılma: Kayaçların, yük altında parçalanma şeklidir.

 

5. Kayaçların elastikiyeti hangi faktörlere bağlıdır?

• Kayaçların bileşimi: Kayaçları oluşturan minerallerin kimyasal bileşimi, kayaçların elastikiyetini önemli ölçüde etkiler. Örneğin, kuvars bakımından zengin kayaçlar, genellikle daha elastiktir.
• Kayaçların yapısı: Kayaçların yapısı, kayaçların elastikiyetini etkiler. Örneğin, ince taneli kayaçlar, kaba taneli kayaçlara göre daha elastiktir.
• Kayaçların oluşumu: Kayaçların oluşum koşulları, kayaçların elastikiyetini etkiler. Örneğin, hızlı soğuyan magmalardan oluşan kayaçlar, yavaş soğuyan magmalardan oluşan kayaçlara göre daha elastiktir.

 

6. Kayaçların kırılma özelliklerinde etkili faktörler nelerdir?

• Kırılma şekli: Kayaçların, yük altında parçalanma şeklidir. Kayaçların kırılma şekli, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.
• Kırılma direnci: Kayaçların, yük altında parçalanmadan önce taşıyabileceği maksimum kuvvettir. Kayaçların kırılma direnci, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.
• Kırılma yüzeyi: Kayaçların, yük altında parçalanma sonucunda oluşan yüzeydir. Kayaçların kırılma yüzeyi, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.

 

7. Kayaçların aşınma özelliklerinde etkili faktörler nelerdir?

• Aşınma derecesi: Kayaçların, aşınma etkisine maruz kaldıktan sonra, boyutlarında meydana gelen küçülmedir. Kayaçların aşınma derecesi, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.
• Aşınma hızı: Kayaçların, aşınma etkisine maruz kaldığında, boyutlarında meydana gelen küçülme miktarının zamana göre değişimidir. Kayaçların aşınma hızı, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.
• Aşınma direnci: Kayaçların, aşınma etkisine karşı gösterdiği dirençtir. Kayaçların aşınma direnci, kayaçların bileşimi, yapısı ve oluşum koşullarına bağlı olarak değişir.

 

8. Kayaçların mühendislik özellikleri neleri belirlemede kullanılır?

• Yapıların ve diğer mühendislik yapılarının stabilitesi ve dayanıklılığı
• Maden çıkarma faaliyetlerinin verimliliği ve güvenliği
• Yollar, köprüler ve diğer altyapı yapılarının tasarımı ve inşası
• Doğal afetlerin etkilerinin değerlendirilmesi
• Çevresel etkilerin değerlendirilmesi

 

9. Kayaçların mühendislik özelliklerinin belirlenmesinde kullanılan en yaygın yöntemler nelerdir?

• Numune alma ve inceltme: Bu yöntemde, kayaçların küçük bir kısmı numune olarak alınır ve incelenir. Numunenin bileşimi, yapısı ve diğer özellikleri belirlenir. Bu bilgiler, kayaçların mühendislik özelliklerinin tahmin edilmesinde kullanılır.
• Mikroskopik inceleme: Bu yöntemde, kayaçların numuneleri mikroskop altında incelenir. Bu inceleme, kayaçların tane boyutu, tane şekli, tane dağılımı ve diğer özelliklerinin belirlenmesini sağlar. Bu bilgiler, kayaçların mühendislik özelliklerinin tahmin edilmesinde kullanılır.
• X-ışını kırınım analizi: Bu yöntemde, kayaçların numunelerine X-ışınları gönderilir. X-ışınları, kayaçların atomik yapısına çarparak, belirli açılarda yansır. Bu yansımalar, kayaçların mineralojisi ve kristal yapısı hakkında bilgi verir. Bu bilgiler, kayaçların mühendislik özelliklerinin tahmin edilmesinde kullanılır.
• Statik ve dinamik yükleme testleri: Bu testlerde, kayaçların numunelerine belirli bir yük uygulanır ve bu yükün etkisi altındaki davranışları incelenir. Bu testler, kayaçların dayanımı, elastikiyeti ve sünekliğini belirlemek için kullanılır.
• Aşınma testleri: Bu testlerde, kayaçların numuneleri aşındırıcı bir ortamda tutulur ve belirli bir süre sonra aşınma miktarı ölçülür. Bu testler, kayaçların aşınma özelliklerini belirlemek için kullanılır.

 

10. Kayaçların mühendislik özelliklerinin belirlenmesinde kullanılan yöntemlerin karakterizesini açıklayınız.

• Deneysel: Bu yöntemler, kayaçların numunelerine doğrudan yük uygulanarak gerçekleştirilir. Bu yöntemler, kayaçların dayanımı, elastikiyeti, sünekliği ve aşınma özelliklerini belirlemek için kullanılır.
• Dolaylı: Bu yöntemler, kayaçların bileşimi, yapısı ve diğer özelliklerinin incelenmesi yoluyla gerçekleştirilir. Bu yöntemler, kayaçların mühendislik özelliklerini tahmin etmek için kullanılır.
• Karışık: Bu yöntemler, hem deneysel hem de dolaylı yöntemlerin bir kombinasyonunu kullanır.