Bugün biliyoruz ki mantonun üst kesimi ve dünyanın en dış bölümü kısmen soğuk ve kırılgan niteliktedir. Bu bölüm oldukça farklı kimyasal bileşime sahip malzemelerden oluşur.
Ancak mekanik deformasyona bir tek kütleymiş gibi yanıt verirler. Dünyanın bu en dıştaki kırılgan kabuğuna litosfer (kaya küre) ismi verilegelmiştir. Ortalama 100 km kalınlığı olmakla birlikte litosfer yaşlı kıtaların (kalkanların) altında 250 km ve hatta daha kalın, okyanus sırtlarında yalnızca birkaç km, yaşlı okyanuslarda 100 km kadar olabilmektedir.
Litosferin altında, yumuşak kısmen zayıf bir katman olan astenosfer (zayıf küre) bulunur. Astenosferin üstten 150 km kadarlık bir bölümü içinde az miktarda erimenin gerçekleşebileceği bir sıcaklık /basınç rejimine sahiptir. Bu çok zayıf zon içerisinde, litosfer daha alttaki astenosferden ayrılmıştır. Sonuçta litosfer, astenosfer üzerinde bağımsız olarak hareket edebilmektedir.
Şurası önemlidir ki, yerküredeki değişik malzemelerin dayanımları onların bileşimleri yanında üzerlerine etkiyen basınç ve sıcaklığa da bağlıdır. Dolayısıyla derinlere doğru gidildikçe kayaçların mekanik dayanımı azalır, daha kolay deforme olurlar.
Üst astenosfer derinliklerinde artık kayaçlar ergime noktalarına yaklaştıklarından dayanımları epey azalmıştır. Bu zonun daha altlarında basınç artan sıcaklığın etkisini hafifletir ve kayaçların dayanımını arttırır.
Mekanik tabakalar nelerdir?
Dünyanın mekanik tabakalar, güçleri veya sertlikleri ile farklılaşmıştır. Bu tabakalar; kabuk, manto ve çekirdek gibi Dünya’nın bileşimsel tabakalarıyla aynı değildir, ancak bazen sınırlar aynı yerlere düşer.
Dünyanın mekanik ve bileşimsel tabakalar nelerdir?
Toprak, bileşim veya mekanik özelliklerle tanımlanabilen çoklu katmanlardan oluşur. Kabuk, manto ve çekirdek kompozisyondaki farklılıklar ile tanımlanır. Litosfer, astenosfer, mezosfer ve dış ve iç çekirdekler, mekanik özelliklerde farklılıklarla tanımlanır.
Katı toprak neden tabakalı?
İç çekirdek katı, dış çekirdek sıvı ve manto katı / plastiktir. Bu, farklı katmanların (nikel-demir çekirdek, silikat kabuk ve manto) nispi erime noktalarından ve derinlik arttıkça sıcaklık ve basınçtaki artıştan kaynaklanmaktadır.