Biyostratigrafi Birimler

Bir biyostratigrafi birimi, fosil kapsamıyla tanımlanan bir kaya topluluğudur. Birimin tanımlanmasında genellikle aşağıdaki özelliklerden bazıları kullanılır: fosil topluluğu, bir fosil taksonun (tür,cins,aile vb.) veya taksonlarının ilk göründükleri seviye ile son göründükleri seviye arasındaki yayımları. Biyostratigrafi biriminin sınırları, litostratigrafi ve kronostratigrafi birimlerinin sınırlarıyla çakışabilir ve kesişebilir.

 

Biyozon

Biyostratigrafi tanımlamasında kullanılan temel birimdir; bir veya birkaç fosil taksonunu içeren ve bu özelliği dolayısıyla komşu biyostratigrafi birimlerinden ayrılabilen bir kaya topluluğu olup, adını bu takson veya taksonlardan alır. Biyozonların kalınlıkları ve yayımları çok değişiklik gösterebilir. Ortak biyostratigrafi özellikleri olan birkaç biyozon ‘üsbiyozon ‘ olarak tanımlanabilir. Bir biyozon, gerektiğinde ayrıntıları anlatmak amacıyla “asbiyozon” lara bölünebilir. Bir biyozonun tümünün asbiyozonlara bölünmesi zorunluğu yoktur. Biyozonların arasında bulunan fosilsiz arakesimlere “fosilsiz ara zon”, biyozonlar içinde bulunan fosilsiz arakesimlere de “fosilsiz iç zon” adı verilir.

 

Biyozon Çeşitleri

Dört çeşit biyozon tanımlanmıştır:

1.Topluluk Zonu (Assemblage Zone)

2.Menzil Zonu (Range Zone)

3.Aşmalı Menzil Zonu (Concurrent Range Zone)

4.Bolluk Zonu (Peak Zone, Acmezone, Epibole )

 

Topluluk Zonu

Üç veya daha fazla takson topluluğunu içeren kayalardan oluşan biyostratigrafi birimine “topluluk zonu” denir. Bir topluluk zonu, tip kesiti ve yardımcı kesitleriyle tanımlanır. Yana l yayılımı, fosil topluluğunun devamıyla sınırlıdır. Topluluk zonları yerel yaşam ortamıyla yakından ilişkilidir ve ortam göstergesi olarak önemlidir (Şekil 4). Topluluk zonunun adı, fosil topluluğundaki bir veya daha çok taksondan alınmalıdır (Eponides – Planorbulinella Topluluk Zonu, Ostrea shumardi Topluluk Zonu).

 

Menzil Zonu

Belirli bir taksonomi biriminin (tür, cins, aile vb.) tüm dikey ve yatay yayılımını içeren kaya topluluğuna “menzil zonu” denir. Menzil zonunun yayılımı, ilgili fosil takson şeklinin görülmesine bağlıdır ve taksonun bulunduğu bütün kayaları kapsar. Menzil zonları, tip kesit ve/veya yardımcı kesitleriyle tanımlanır. Yerel olarak yapılan bu tanımlama, daha sonraki çalışmalarla bölgesel ve hatta kıtasal boyutlara ulaştırılabilir. Menzil zonu adını, sınırlarını belirleyen fosil taksonundan alır (Didymograptus Menzil Zonu)

 

Aşmalı Menzil Zonu

Seçilmiş belirli taksonların aşmalı dikey menzilleriyle tanımlanan sınırlar içerisinde kalan topluluğuna “aşmalı menzil zonu” denir (Globorotalia pseudobulloides Aşmalı Menzil Zonu)

 

Bolluk Zonu

Bir veya daha çok taksonun göreli sayısal bolluğunun belirgin bir maksimuma erişmesiyle belirlenen kaya topluluğuna “bolluk zonu” denir. Bolluk zonu adını, bu biyozonu oluşturan taksonomi biriminden alır (Fusulina Bolluk Zonu)

 

Zon

Biyostratigrafide zon terimi kuralsız olarak da kullanılabilir. Hakkında yeterli bilgi derlenemeyen, ancak paleontoloji özellikleri bakımından genellikle bir bütünlük gösteren kaya topluluğunu belirtmek için kullanılır (Alt Jura’nın tabanında bulunan ikinci Bryozoa zonu; Crustacea kalıntıları zonu).

Bir önceki yazımız olan Ayrışma ve Doğal Kaynaklar başlıklı makalemizde alüminyum cevher, ayrışma ve boksit hakkında bilgiler verilmektedir.