Yaşam Şekillerine Göre Hayvanların Sınıflandırılması

Paleontoloji, geçmiş yaşamın izlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu izler arasında fosiller, jeolojik yapılar ve tortullar bulunur. Paleontoloji, fosillerin incelenmesi yoluyla geçmişteki yaşamın nasıl evrimleştiğini ve değiştiğini anlamaya çalışır. Hayvanlar, yaşam şekillerine göre çeşitli kategorilere ayrılabilir. Bu kategoriler, paleontolojide fosilleri sınıflandırmak ve geçmişteki ekosistemleri anlamak için kullanılır.

Suda yaşayan organizmalar, yaşam şekillerine göre genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılır;

Bentonik (Bentik) Hayvanlar

Bentik hayvanlar, deniz tabanında veya su altı habitatlarında yaşayan canlılardır. Bu canlılar, deniz ekosistemlerinin önemli bir parçasını oluşturur ve çeşitli besin zincirlerini ve biyolojik etkileşimleri destekler. Bentik hayvanlar, yaşam tarzlarına, beslenme şekillerine ve morfolojik özelliklerine göre çeşitli gruplara ayrılabilir.

Deniz tabanında, hareketli ve hareketsiz olarak yaşayan canlılar, bentik hayvanlar veya bentos olarak adlandırılır. Bunlardan, tortu içine gömülmüş olanlar veya oyuklar içinde yaşayanlar infauna veya endofauna (endobiontik formlar); tortu yüzeyinde yaşayanlar ise epifauna (epibiontik formlar) olarak adlandırılırlar. Bentik hayvanlar, hareketli veya sabit olmalarına göre ikiye ayrılır.

Denizel organizmaların yaşam tarzlarına göre sınıflandırılması.

Hareketli (Vagile) Bentos

Hareketli bentik canlılar, vagile bentos olarak bilinir ve deniz tabanında özgürce dolaşabilen bir yaşam tarzı sürdürürler.

Vagile Bentosun Özellikleri

Vagile bentos canlıları, deniz tabanında çeşitli boyutlarda ve formlarda bulunabilir. Yumuşakçalar, eklembacaklılar, balıklar, ekinodermler ve solucanlar gibi birçok farklı taksonomik gruba mensuptur. Bu canlıların en belirgin özelliği, kaslı bir yapıya sahip olmaları ve deniz tabanında özgürce hareket edebilmeleridir.

Vagile bentosun hareket kabiliyeti, besin arama, avlanma, üreme ve yırtıcılardan korunma gibi birçok önemli işlevi yerine getirmesine imkan tanır. Bu canlılar, deniz tabanındaki tortuları karıştırarak oksijen ve besin maddelerinin dolaşımına katkıda bulunur. Ayrıca, diğer bentik canlılar ve deniz canlıları arasında önemli besin zincirleri ve besin ağları oluştururlar.

Vagile Bentos Türleri

Vagile bentos canlıları, hareketliliklerine ve yaşam tarzlarına göre farklı gruplara ayrılabilir. Bu gruplardan bazıları şunlardır:

Yürüyenler: Yengeçler, ıstakozlar ve deniz örümcekleri gibi eklembacaklılar bu gruba girer. Bu canlılar, bacaklarını kullanarak deniz tabanında yürürler.
Yüzücüler: Balıklar, mürekkepbalıkları ve deniz salyangozları gibi canlılar bu gruba girer. Bu canlılar, yüzgeçlerini veya jet tahrik sistemlerini kullanarak denizde yüzerler.
Kazıcılar: Solucanlar ve bazı yumuşakçalar bu gruba girer. Bu canlılar, deniz tabanında kazma hareketleri yaparak yiyecek ve barınak ararlar.

Sürüngenler: Deniz yılanları ve deniz salyangozları gibi canlılar bu gruba girer. Bu canlılar, deniz tabanında sürünerek hareket ederler.

Hareketli bir temel üzerinde yaşayan sabit (sesil) bentik formlar.
A. Pelecypod (Gryphaea arcuata, Liyas),
B. Geç Palezoyik yaşlı productid bir brakyopod.

Vagile Bentosun Ekolojik Rolleri

Vagile bentos canlıları, deniz ekosistemlerinde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Besin zinciri ve besin ağı: Vagile bentos canlıları, deniz ekosistemlerinde önemli besin zincirleri ve besin ağları oluştururlar. Birbirleriyle ve diğer deniz canlılarıyla besin ilişkileri kurarak ekosistemin dengesini sağlarlar.
Tortuların karıştırılması: Vagile bentos canlıları, deniz tabanındaki tortuları karıştırarak oksijen ve besin maddelerinin dolaşımına katkıda bulunur. Bu sayede, deniz tabanının daha sağlıklı ve verimli bir ortam haline gelmesini sağlarlar.

Biyolojik çeşitlilik: Vagile bentos canlıları, deniz biyolojik çeşitliliğinin önemli bir bileşenidir. Farklı türleri ve yaşam tarzlarıyla deniz ekosistemlerinin zenginliğini ve çeşitliliğini artırırlar.

Sabit (Sessile) Bentos

Deniz tabanının gizemli dünyası, sabit bentik canlılar olarak adlandırılan ve yer değiştirmeden yaşayan çeşitli organizmalara ev sahipliği yapmaktadır. Bu canlılar, deniz tabanına tutunarak veya gömülerek yaşarlar ve hareket kabiliyetleri sınırlıdır. Doğrudan veya bir sap vasıtasıyla deniz tabanına bağlı olarak yaşaan organizmalardır. Bazıları, dikenleri vasıtasıyla yumuşak tortu içine gömülerek yaşarlar. Hareket etmediklerinden tamamen ortamın etkisi altındadırlar ve kusursuz bir ortam belirtecidirler.

Sabit (sesil) bentik formların sabitleşme yöntemleri.
A. Esnek bir sap vasıtasıyla: 1 Silisli sünger (Hyalonema); 2. Eklembacaklı (Lesap); 3. Brakyopod (Magadina); 4. Pelesipod (Modiolus); 5. Crinoid (Cenocrinus).
B. Kavkı vasıtasıyla: Bağlanma alanının izini gösteren pelesipod (Ostrea uncifera) çeneti.

Sabit Bentosun Özellikleri

Sabit bentos canlıları, deniz tabanında çeşitli boyutlarda ve formlarda bulunabilir. Süngerler, mercanlar, yosunlar, deniz anemonları, istiridyeler ve midyeler gibi birçok farklı taksonomik gruba mensuptur. Bu canlıların en belirgin özelliği, deniz tabanına tutunarak veya gömülerek yaşayabilmeleridir.

Sabit bentosun hareket kabiliyetinin sınırlı olması, besin arama, avlanma ve üreme gibi bazı temel işlevlerini zorlaştırabilir. Bu nedenle, bu canlılar farklı adaptasyonlar geliştirmişlerdir. Örneğin, bazı sabit bentos canlıları, filtreleme yoluyla besinleri sudan süzme yeteneğine sahiptir. Diğerleri ise, yırtıcılardan korunmak için sert kabuklar veya dikenler ile donatılmıştır.

Sabit Bentos Türleri

Sabit bentos canlıları, yaşam tarzlarına ve tutundukları yüzeylere göre farklı gruplara ayrılabilir. Bu gruplardan bazıları şunlardır:

Filtreleyiciler: Süngerler, mercanlar ve yosunlar gibi canlılar bu gruba girer. Bu canlılar, sudan besinleri süzerek beslenirler.
Askıda Yaşayanlar: Deniz anemonları ve bazı deniz salyangozları gibi canlılar bu gruba girer. Bu canlılar, deniz tabanına tutunmadan, suda serbestçe asılı şekilde yaşarlar.

Kazıcılar: Solucanlar ve bazı yumuşakçalar bu gruba girer. Bu canlılar, deniz tabanında kazdıkları yuvalarda yaşarlar.
Sert Tabana Tutunanlar: Midyeler, istiridyeler ve mercanlar gibi canlılar bu gruba girer. Bu canlılar, kayalar ve diğer sert yüzeylere tutunarak yaşarlar.

Sabit Bentosun Ekolojik Rolleri

Sabit bentos canlıları, deniz ekosistemlerinde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Habitat Oluşturma: Sabit bentos canlıları, diğer deniz canlıları için önemli habitatlar oluştururlar. Mercan resifleri ve yosun yatakları, birçok deniz canlısı için barınma ve beslenme alanı sağlar.
Biyolojik Çeşitlilik: Sabit bentos canlıları, deniz biyolojik çeşitliliğinin önemli bir bileşenidir. Farklı türleri ve yaşam tarzlarıyla deniz ekosistemlerinin zenginliğini ve çeşitliliğini artırırlar.

Deniz Tabanının Stabilize Edilmesi: Sabit bentos canlıları, deniz tabanını stabilize ederek erozyonu önler. Kökleri ve gövdeleri ile deniz tabanını tutarak, dalgaların ve akıntıların etkisini azaltırlar.

Pelajik Hayvanlar

Denizlerin gizemli derinliklerinde, deniz tabanından bağımsız bir yaşam süren pelajik hayvanlar bulunur. Bu canlılar, okyanusların açık sularında özgürce yüzerler ve deniz ekosisteminin önemli bir bileşenini oluştururlar. Pelajik hayvanlar, okyanusların tüm katmanlarında bulunabilir. Epipelajik (0-200 metre), mezopelajik (200-1000 metre), batipelajik (1000-4000 metre) ve abisopelajik (4000 metre ve altı) zonlarda farklı türde pelajik hayvanlar yaşar.

Bunlar, deniz tabanından bağımsız, su kütlesi içinde yaşayan organizmalardır ve aktif (etkin) ya da pasif yüzücü olmalarına göre ikiye ayrılırlar.

Planktonik Hayvanlar (Plankton)

Denizlerin gizemli derinliklerinde, gözle görülemeyecek kadar küçük ama deniz yaşamının temelini oluşturan planktonik hayvanlar bulunur. Bu minik canlılar, okyanusların açık sularında özgürce sürüklenirler ve deniz ekosisteminin işleyişi için hayati önem taşırlar. Bunlar, su kütlesi içinde serbest olarak yaşayan ve su akıntısı veya dalga etkisiyle pasif olarak hareket eden hayvanlardır.

Planktonik Hayvanların Özellikleri

Planktonik hayvanlar, su kütlesi içinde serbest olarak yaşayan ve su akıntısı veya dalga etkisiyle pasif olarak hareket eden canlılardır. 200 mikrondan küçük boyutlara sahip olmaları ve aktif yüzme yeteneğine sahip olmamaları bu canlıları diğerlerinden ayırır.

Planktonik Hayvan Türleri

Planktonik hayvanlar, çok çeşitli taksonomik gruplara mensuptur. Zooplanktonlar (küçük kabuklular, larvalar, protozoalar), denizanası larvaları, balık larvaları ve kril gibi birçok canlı bu gruba dahildir.

Planktonik Hayvanların Ekolojik Rolleri

Planktonik hayvanlar, deniz ekosisteminde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Besin zinciri ve besin ağı: Planktonik hayvanlar, deniz ekosistemlerinde önemli besin zincirleri ve besin ağları oluştururlar. Birbirleriyle ve diğer deniz canlılarıyla besin ilişkileri kurarak ekosistemin dengesini sağlarlar.

Oksijen üretimi: Fitoplanktonlar (algler), fotosentez yoluyla oksijen üreterek deniz ekosisteminin oksijen ihtiyacını karşılarlar.
Deniz biyolojik çeşitliliği: Planktonik hayvanlar, deniz biyolojik çeşitliliğinin önemli bir bileşenidir. Farklı türleri ve yaşam tarzlarıyla deniz ekosistemlerinin zenginliğini ve çeşitliliğini artırırlar.

Nektonik Hayvanlar (Nekton)

Su kütlesinde özgürce yüzen ve deniz yaşamının önemli bir parçasını oluşturan nektonik hayvanlar bulunur. Bu canlılar, güçlü kasları ve çevik yüzme yetenekleri ile okyanusların açık sularında adeta birer akrobat gibi hareket ederler. Su kütlesi içinde yaşayan etkin yüzücü organizmalardır.

Nektonik Hayvanların Özellikleri

Nektonik hayvanlar, su kütlesi içinde yaşayan ve güçlü kasları ile aktif olarak yüzebilen canlılardır. Bu canlılar, 200 mikrondan büyük boyutlara sahip olmaları ve aktif yüzme yeteneğine sahip olmalarıyla planktonik hayvanlardan ayrılırlar.

Nektonik Hayvan Türleri

Nektonik hayvanlar, çok çeşitli taksonomik gruplara mensuptur. Balıklar, deniz memelileri, deniz kaplumbağaları, deniz kuşları ve kalamar gibi birçok canlı bu gruba dahildir.

Nektonik Hayvanların Ekolojik Rolleri

Nektonik hayvanlar, deniz ekosisteminde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Besin zinciri ve besin ağı: Örneğin, balıklar planktonlar ve diğer küçük nektonik canlılarla beslenirken, daha büyük nektonik canlılar da balıklarla beslenir. Bu şekilde, deniz yaşamının devamlılığı ve besin maddelerinin dolaşımı sağlanır.
Deniz biyolojik çeşitliliği: Balıklar, deniz memelileri, deniz kaplumbağaları, deniz kuşları ve kalamar gibi nektonik canlılar, deniz habitatlarının farklı bölgelerinde yaşayarak ve farklı besin kaynaklarını kullanarak deniz ekosisteminin işleyişine katkıda bulunurlar.

Deniz ekosisteminin taşınması: Göç eden balıklar ve deniz memelileri, besin ve üreme alanları arasında uzun mesafeler kat ederek besin maddelerinin ve genlerin taşınmasına yardımcı olurlar. Bu sayede deniz ekosisteminin farklı bölgeleri arasında bağlantı kurulur ve biyolojik çeşitlilik korunur.

Nektobentoslar

Deniz tabanına yakın yaşayan ve hem aktif yüzme hem de sürünme yeteneğine sahip nektobentos canlıları bulunur. Bu canlılar, deniz yaşamının önemli bir parçasını oluşturarak deniz tabanının biyolojik çeşitliliğine ve işleyişine katkıda bulunurlar.

Nektobentosların Özellikleri

Nektobentoslar, deniz tabanına yakın yaşayan ve hem aktif yüzme hem de sürünme yeteneğine sahip canlılardır. Bu canlılar, genellikle 200 mikrondan büyük boyutlara sahip olurlar ve planktonik canlılardan daha büyük ve nektonik canlılardan daha küçük boyutlara sahiptirler. Nektobentoslar, deniz tabanında yaşayan algler, süngerler, mercanlar, kabuklu deniz canlıları, deniz yıldızları, deniz kestaneleri ve balıklar gibi birçok farklı taksonomik gruba mensup canlıları kapsar.

Nektobentoslar, deniz tabanının farklı bölgelerinde yaşayabilir. Bazı türler, kayalık ve mercan resifleri gibi sert zeminlerde yaşarken, diğer türler kumlu ve çamurlu zeminlerde yaşar. Nektobentoslar, gündüz ve gece farklı davranışlar gösterebilir. Bazı türler gündüzleri aktif olarak yüzerken, geceleri deniz tabanında saklanır.

Nektobentos Türleri

Nektobentoslar, çok çeşitli taksonomik gruplara mensuptur. Bu gruplardan bazıları şunlardır:

Balıklar: Dip balıkları, mercan balıkları, yassı balıklar ve bazı köpekbalıkları
Kabuklu deniz canlıları: Yengeçler, ıstakozlar, karidesler ve istiridyeler

Echinodermler: Deniz yıldızları, deniz kestaneleri ve deniz salatalıkları
Yumuşakçalar: Ahtapotlar, mürekkepbalıkları ve deniz salyangozları
Süngerler: Farklı türde süngerler

Nektobentosların Ekolojik Rolleri

Nektobentoslar, deniz ekosisteminde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Besin zinciri ve besin ağı: Örneğin, dip balıkları yosun ve detritus ile beslenirken, yengeçler ve ıstakozlar dip balıkları ve diğer nektobentos canlılarıyla beslenir. Bu şekilde, deniz tabanında besin maddelerinin dolaşımı ve canlıların besin ihtiyacının karşılanması sağlanır.

Deniz tabanının temizlenmesi: Detritus ve diğer organik maddelerle beslenen nektobentos canlıları, deniz tabanının kirlenmesini önler ve deniz ekosisteminin sağlıklı bir şekilde işleyişine katkıda bulunur.
Deniz biyolojik çeşitliliği: Mercan resifleri, yosun yatakları ve kumlu alanlar gibi farklı deniz tabanında yaşayan nektobentoslar, deniz ekosisteminin zenginliğini ve çeşitliliğini oluşturur.
Habitat Oluşturma: Nektobentoslar, deniz tabanında yaşayan diğer canlılar için habitat oluşturarak deniz biyolojik çeşitliliğine katkıda bulunur. Kayalık alanlarda yaşayan süngerler ve mercanlar, birçok deniz canlısı için barınma ve beslenme alanı sağlar. Dip balıkları ve yengeçler ise deniz tabanında oyuklar açarak diğer canlılar için saklanma ve barınma imkanı sunar.

Pseudoplankton veya Epiplanktonlar

Denizlerin gizemli derinliklerinde, akıntıların sürükleyip götürdüğü planktonik canlılara ek olarak, kendilerini suda yüzen nesnelere bağlayarak yaşayan bir grup canlı bulunur. Bu canlılar, “pseudoplankton” veya “epiplankton” olarak adlandırılır ve deniz yaşamının önemli bir parçasını oluştururlar. Kendilerini suda yüzen canlı veya ölü bir cisme bağlayarak yaşayan hayvanlardır.

Pseudoplankton / Epiplanktonların Özellikleri

Pseudoplankton veya epiplanktonlar, kendilerini suda yüzen canlı veya cansız nesnelere bağlayarak yaşayan deniz canlılarıdır. Bu canlılar, planktonik canlılardan farklı olarak aktif yüzme yeteneğine sahip değildir ve akıntılar tarafından taşınırlar.

Pseudoplankton / Epiplankton Türleri

Pseudoplankton / epiplanktonlar, çok çeşitli taksonomik gruplara mensuptur. Bu gruplardan bazıları şunlardır:

Yosunlar: Diyatomlar ve dinoflagellatlar gibi yosun türleri, deniz yosunları ve deniz çayırlarına tutunarak yaşayabilir.
Hidroidler: Hidroidler, denizanası larvaları olarak bilinir ve deniz yosunları ve diğer sert nesnelere tutunarak koloniler oluşturabilir.

Bryozoa: Bryozoa kolonileri, deniz yosunları ve kayalara tutunarak yaşayabilir.
Tunicates: Tunicates, deniz salyangozlarına benzeyen filtre besleyicilerdir ve deniz yosunları ve diğer nesnelere tutunarak yaşayabilir.
Peracarida: Peracarida grubundaki bazı kabuklu deniz canlıları, yosunlar ve deniz çayırları gibi habitatlarda yaşar ve bu habitatlara tutunarak yaşamını sürdürür.

Pseudoplankton / Epiplanktonların Ekolojik Rolleri

Pseudoplankton / epiplanktonlar, deniz ekosisteminde birçok önemli rol oynar. Bu rollerden bazıları şunlardır:

Besin zinciri ve besin ağı: Örneğin, yosunlara tutunan hidroidler, planktonlarla beslenirken, deniz çayırlarında yaşayan peracaridler, yosunlarla ve detritus ile beslenir. Bu şekilde, deniz habitatlarında besin maddelerinin dolaşımı ve canlıların besin ihtiyacının karşılanması sağlanır.

Habitat oluşturma: Yosunlara ve diğer nesnelere tutunan bryozoa kolonileri, birçok deniz canlısı için barınma alanı oluşturur. Tunicates ise deniz çayırlarında yaşayan balıklar ve diğer deniz canlıları için besin kaynağı oluşturur.
Deniz biyolojik çeşitliliği: Deniz yosunları ve deniz çayırlarında yaşayan farklı pseudoplankton / epiplankton türleri, deniz habitatlarının zenginliğini ve çeşitliliğini oluşturur.
Deniz Habitatlarının Korunması: Pseudoplankton / epiplanktonlar, deniz habitatlarının korunmasına da katkıda bulunur. Yosunlara ve diğer nesnelere tutunan pseudoplankton / epiplanktonlar, deniz tabanının erozyonunu önler ve deniz habitatlarının stabilitesini sağlar.