Meteoritler, Dünya’nın atmosferine giren ve yeryüzüne düşen göktaşlarıdır. Meteoritler, farklı kaynaklardan ve farklı bileşimlerden oluşabilir. Bu nedenle, meteoritler çeşitli kriterlere göre sınıflandırılabilir. Bu sunuflandırmaya göre kondridler, akondritler, demirli meteoritler ve taşımsı demir meteoritler şeklinde ayrılmaktadır.
Kondritler
Kondritler, Dünya’nın atmosferine giren en yaygın meteorit türüdür. Oluşumlarında yer alan küçük, yuvarlak yapılar olan kondüllüllerden dolayı bu ismi almıştır. Kondritler, kendi içlerinde üç alt kategoriye ayrılır:
- Honkondritler: Honkondritler, en yaygın kondrit türüdür. Honkondritler, çoğunlukla olivin ve piroksen gibi silikat minerallerinden oluşur.
- Okchondritler: Okchondritler, honkondritlerden daha az yaygındır. Okchondritler, çoğunlukla olivin ve piroksen gibi silikat minerallerinden oluşur, ancak honkondritlerden daha az kondüllül içerir.
- Enstatit hondritler: Enstatit hondritler, en nadir kondrit türüdür. Enstatit hondritler, çoğunlukla enstatit ve olivin gibi silikat minerallerinden oluşur.
Kondritlerin Oluşumu
Kondritler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Kondritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, henüz katılaşmadan önce, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Malzeme, kondüllülleri oluşturmuştur.
Kondritlerin Sınıflandırılması
Kondritler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde oluşan, küçük, küresel, camsı tanecikler olan kondüllül adı verilen yapılar içeren meteoritlerdir. Dünya’da bulunan en yaygın meteorit türüdür. Kondritler, içerdikleri minerallere ve yapılarına göre sınıflandırılabilir.
İçerdikleri Minerallere Göre Sınıflandırma
Kondritler, içerdikleri minerallere göre üç ana kategoriye ayrılır:
- Olivinik kondritler: Çoğunlukla olivin mineralinden oluşur.
- Pyroxen kondritler: Çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur.
- Olivin-piroksen kondritler: Olivin ve piroksen minerallerinden oluşur.
Söz konusu olivinik kondritler, kondritlerin en yaygın türüdür. Olivinik kondritler, çoğunlukla olivin mineralinden oluşur. Bir silikat mineralidir ve yeşil veya kahverengi bir renge sahiptir. Olivinik kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Bu pyroxen kondritler, kondritlerin ikinci en yaygın türüdür. Pyroxen kondritler, çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur. Piroksen, bir silikat mineralidir ve siyah, kahverengi veya kırmızı bir renge sahiptir. Pyroxen kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Olivin-piroksen kondritler, kondritlerin en az yaygın türüdür. Kondritler, olivin ve piroksen minerallerinden oluşur. Olivin-piroksen kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Yapılarına Göre Sınıflandırma
Kondritler, yapılarına göre de sınıflandırılabilir. Kondritler, yapılarına göre beş ana kategoriye ayrılır:
- Homogeneous kondritler: Homojen bir yapıya sahiptir.
- Refractory inclusion kondritler: Refrakter dahili inklüzyonlar içerirler.
- Chondritic breccias: Kondritlerin parçalarından oluşan breccialardır.
- Achondritic breccias: Akondritlerin parçalarından oluşan breccialardır.
- Anomalous kondritler: Normal kondritlerden farklı özelliklere sahiptirler.
Homogeneous kondritler, en yaygın kondrit türüdür. Homogenous kondritler, homojen bir yapıya sahiptir. Bu yapı, kondritlerin oluşumu sırasında, küçük, katı cisimlerin yoğun bir gaz ve toz bulutunda çarpışması sonucu oluşmuştur. Homogeneous kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Refractory inclusion kondritler, refractory dahili inklüzyonlar içerirler. Refrakter dahili inklüzyonlar, Güneş Sistemi’nin oluşumundan kalan kalıntılardır. Refractory inclusion kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Kondritlerin parçalarından oluşan breccialardır. Chondritic breccias, genellikle çarpışmalar sonucu oluşmuştur. Chondritic breccias, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Akondritlerin parçalarından oluşan breccialardır. Achondritic breccias, genellikle çarpışmalar sonucu oluşmuştur. Achondritic breccias, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Normal kondritlerden farklı özelliklere sahiptirler. Anomalous kondritler, genellikle çarpışmalar sonucu oluşmuştur. Anomalous kondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Akondritler
Kondüllül içermeyen taşsı meteoritlerdir. Akondritler, kendi içlerinde iki alt kategoriye ayrılır:
- Olivin akondritler: Çoğunlukla olivin mineralinden oluşur.
- Piroksenoid akondritler: Çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur.
Akondritlerin Oluşumu
Akondritler, kondritlerden daha sonra, Güneş Sistemi’nin daha gelişmiş dönemlerinde oluşmuşlardır. Akondritler, Güneş Sistemi‘nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler
Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, kondüllülleri oluşturmuştur. Ancak, akondritler, bu çarpışmalardan sonra, iç kısımlarındaki malzemenin dış kısımlara doğru yayılmasına izin verecek kadar ısınmamıştır. Bu nedenle, akondritler, kondüllül içermez.
Akondritlerin Sınıflandırılması
bulunan en yaygın meteorit türüdür. Akondritler, yapılarına ve içerdikleri minerallere göre sınıflandırılabilir.
Yapılarına Göre Sınıflandırma
Akondritler, yapılarına göre üç ana kategoriye ayrılır:
- Astroblastlar: Küçük, yuvarlak, camsı taneciklerden oluşur.
- Breccialar: Farklı boyutlarda ve şekillerde taneciklerden oluşur.
- Blastoporfirler: Astroblastlar ve diğer minerallerden oluşur.
Akondritlerin en yaygın yapı türüdür. Astroblastlar, küçük, yuvarlak, camsı taneciklerden oluşur. Bu tanecikler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşan küçük, katı cisimler tarafından çarpışmalar sırasında üretilmiştir. Astroblastlar, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir. Bu tanecikler, genellikle olivin, piroksen ve diğer silikat minerallerinden oluşur.
Akondritlerin ikinci en yaygın yapı türüdür. Breccialar, farklı boyutlarda ve şekillerde taneciklerden oluşur. Bu tanecikler, genellikle astroblastlar, olivin, piroksen ve diğer silikat minerallerinden oluşur. Breccialar, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Akondritlerin en az yaygın yapı türüdür. Blastoporfirler, astroblastlar ve diğer minerallerden oluşur. Blastoporfirler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
İçerdikleri Minerallere Göre Sınıflandırma
Akondritler, içerdikleri minerallere göre de sınıflandırılabilir. Akondritler, içerdikleri minerallere göre üç ana kategoriye ayrılır:
- Olivin akondritler: Çoğunlukla olivin mineralinden oluşur.
- Pyroxen akondritler: Çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur.
- Olivin-piroksen akondritler: Olivin ve piroksen minerallerinden oluşur.
Akondritlerin en yaygın türüdür. Olivin akondritler, çoğunlukla olivin mineralinden oluşur. Olivin, bir silikat mineralidir ve yeşil veya kahverengi bir renge sahiptir. Akondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Akondritlerin ikinci en yaygın türüdür. Pyroxen akondritler, çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur. Piroksen, bir silikat mineralidir ve siyah, kahverengi veya kırmızı bir renge sahiptir. Pyroxen akondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Akondritler, akondritlerin en az yaygın türüdür. Olivin-piroksen akondritler, olivin ve piroksen minerallerinden oluşur. Olivin-piroksen akondritler, genellikle kahverengi veya gri bir renge sahiptir.
Demirli Meteoritler
Çoğunlukla demir ve nikelden oluşan metallerdir. Demirli meteoritler, kendi içlerinde iki alt kategoriye ayrılır:
- Nükleer demir meteoritler: Dünya’nın oluşumu sırasında oluşan ilk meteoritlerdir. Nükleer demir meteoritler, genellikle yüksek oranda demir ve nikel içerir.
- Diferansiye olmuş demir meteoritler: Nükleer demir meteoritlerinden daha sonra oluşan meteoritlerdir. Diferansiye olmuş demir meteoritler, genellikle daha az demir ve nikel içerir ve nikel oksit ve troilit gibi diğer mineralleri de içerebilir.
Demirli Meteoritlerin Oluşumu
Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Demirli meteoritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarındaki demir ve nikel, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, demir meteoritleri oluşturmuştur.
Demirli Meteoritlerin Sınıflandırılması
Demirli meteoritler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde oluşan, neredeyse tamamen demir-nikel alaşımında oluşan meteoritlerdir. Yapılarına göre üç ana kategoriye ayrılır:
- Heksahedritler: Düşük nikel içerir, Widmanstätten deseni yoktur, Neumann çizgileri bulunabilir.
- Oktahedritler: Ortalama ila yüksek nikel içeriğine kadar Widmanstätten desenine sahiptir, en yaygın sınıftır.
- Ataksitler: Çok yüksek nikel içeriğine sahiptir, Widmanstätten deseni yoktur, nadirdir.
Heksahedritler
En yaygın demir meteorit türüdür. Heksahedritler, düşük nikel içeriğine sahiptir (%2,5 ila 6,6 arasında). Bu nedenle, Widmanstätten deseni oluşturmak için yeterli demir kristalleri oluşturamazlar. Bunun yerine, Neumann çizgileri adı verilen daha küçük, düz çizgiler oluştururlar.
Heksahedritler, genellikle parlak, gümüşi bir renge sahiptir. Bu meteoritler, genellikle küçük, yuvarlak, demir kristallerinden oluşur. Bu kristaller, demir-nikel alaşımı içinde dağılmıştır.
Heksahedritler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Heksahedritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Bu buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Malzeme, heksahedritleri oluşturmuştur.
Oktahedritler
İkinci en yaygın demir meteorit türüdür. Oktahedritler, ortalama ila yüksek nikel içeriğine sahiptir (%6,6 ila 66 arasında). Bu nedenle, Widmanstätten deseni oluşturmak için yeterli demir kristalleri oluşturabilirler. Oktahedritler, genellikle gri veya siyah bir renge sahiptir. Bu meteoritler, genellikle büyük, düzensiz şekilli demir kristallerinden oluşur. Bu kristaller, demir-nikel alaşımı içinde dağılmıştır.
Oktahedritler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Oktahedritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Bu buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, oktahedritleri oluşturmuştur.
Ataksitler
En nadir demir meteorit türüdür. Ataksitler, çok yüksek nikel içeriğine sahiptir (%66’dan fazla). Bu nedenle, Widmanstätten deseni oluşturmak için yeterli demir kristalleri oluşturamazlar.
Ataksitler, genellikle siyah veya koyu gri bir renge sahiptir. Bu meteoritler, genellikle küçük, düzensiz şekilli demir kristallerinden oluşur. Bu kristaller, demir-nikel alaşımı içinde dağılmıştır.
Ataksitler, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Ataksitler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, ataksitleri oluşturmuştur.
Taşımsı Demir Meteoritler
Hem taş hem de metal içeren bir karışımdır. Taşımsı demir meteoritler, kendi içlerinde iki alt kategoriye ayrılır:
- Pallasite meteoritler: Çoğunlukla olivin ve demir-nikel karışımından oluşur.
- Mesosiderite meteoritler: Çoğunlukla silikat mineralleri ve demir-nikel karışımından oluşur.
Taşımsı Demir Meteoritlerin Oluşumu
Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Taşımsı demir meteoritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Bu buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarındaki demir ve nikel, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, demir meteoritleri oluşturmuştur.
Ancak, bu cisimlerin yüzeylerinde, taştan oluşan bir kabuk da oluşmuştur. Bu kabuk, çarpışmalar sırasında parçalanmış ve demir meteoritleri ile karışmıştır. Bu karışım, taşımsı demir meteoritlerini oluşturmuştur.
Taşımsı Demir Meteoritlerin Sınıflandırılması
Taşımsı demir meteoritler, hem taş hem de metal içeren bir karışımdır. Bu karışım, genellikle olivin ve demir-nikel alaşımından oluşur. Taşımsı demir meteoritler, kimyasal bileşimlerine ve içerdikleri minerallere göre sınıflandırılabilir.
Kimyasal Bileşime Göre Sınıflandırma
Taşımsı demir meteoritler, kimyasal bileşimlerine göre iki ana kategoriye ayrılır:
- Pallasite meteoritler: Çoğunlukla olivin ve demir-nikel karışımından oluşur.
- Mesosiderite meteoritler: Çoğunlukla silikat mineralleri ve demir-nikel karışımından oluşur.
Pallasite Meteoritleri
En nadir taşımsı demir meteorit türüdür. Pallasite meteoritler, çoğunlukla olivin ve demir-nikel karışımından oluşur. Olivin, bir silikat mineralidir ve demir-nikel, bir alaşımdır. Pallasite meteoritleri, genellikle parlak, altın rengindedir. Bu meteoritler, genellikle küçük, yuvarlak, olivin taneciklerinden oluşur. Bu tanecikler, demir-nikel alaşımı içinde dağılmıştır.
Pallasite meteoritleri, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Pallasite meteoritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Bu buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, pallasite meteoritlerini oluşturmuştur.
Mesosiderite Meteoritleri
Mesosiderite meteoritler, en yaygın taşımsı demir meteorit türüdür. Çoğunlukla silikat mineralleri ve demir-nikel karışımından oluşur. Silikat mineralleri, kayaları oluşturan minerallerdir. Mesosiderite meteoritleri, genellikle gri veya siyah renktedir. Bu meteoritler, genellikle olivin, piroksen ve diğer silikat minerallerinden oluşur. Bu mineraller, demir-nikel alaşımı içinde dağılmıştır.
Mesosiderite meteoritleri, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşmuşlardır. Mesosiderite meteoritler, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sonra, yoğun bir gaz ve toz bulutunda oluşmuşlardır. Bu buluttaki toz ve gazlar, merkeze doğru çekilerek, küçük, katı cisimler oluşturmuştur. Bu cisimler, daha sonra çarpışarak daha büyük cisimler oluşturmuştur. Çarpışmalar sırasında, cisimlerin iç kısımlarından çıkan malzeme, dış kısımlara doğru yayılmıştır. Bu malzeme, mesosiderite meteoritlerini oluşturmuştur.
İçerdikleri Minerallere Göre Sınıflandırma
Pallasite meteoritler, kendi içlerinde de iki alt kategoriye ayrılır:
- Olivine-rich pallasites: Çoğunlukla olivin mineralinden oluşur.
- Iron-rich pallasites: Çoğunlukla demir-nikel alaşımından oluşur.
Mesosiderite meteoritler, kendi içlerinde de üç alt kategoriye ayrılır:
- Olivine-rich mesosiderites: Çoğunlukla olivin mineralinden oluşur.
- Pyroxen-rich mesosiderites: Çoğunlukla piroksen mineralinden oluşur.
- Mixed mesosiderites: Olivin ve piroksen minerallerinden oluşur.