Metamorfik Foliasyon Dokuları ve Dokuların Sınıflandırması

Foliasyon Dokuları

Köken kayanın mineralojisine ve metamorfizma derecesine bağlı olarak gelişen çeşitli foliasyon görünüşleri vardır. Bunlardan üçünü ele alacağız: arduaz klivajı, şistozite ve gnays bantları.

 

Kaya veya Arduaz Klivajı

Kaya klivajı ile sık aralıklı düzlemsel ayrılma özelliği anlaşılır. Burada çekiç ve keski yardımıyla kaya ince levhalara ayrılabilmektedir (bazen ½ cm kalınlığında). Birçok kayada bulunmasına rağmen en yaygın ve mükemmel sleyt veya arduazda gözlendiği için arduaz klivajı denir.

 

Ana kaya bileşimine ve metamorfik ortama göre oluşumu birçok yolla ifade edilir. Düşük derece metamorfizma sahasında şeyl katmanları şiddetli kıvrımlanma özelliği elde edince sleyt haline dönüşür. Süreç levhamsı tanelerin bükülmesi ile kıvrımlanmasına yaklaşık paralel hale gelmesi ile başlar. (aşağıdaki görselde yer alıyor)

 

 

Daha ileri aşamada gelişen deformasyonla eski taneler bozulur yeni düzen gelişir ve kristalizasyon öncelikle yeni yüzeyde yerleşir. Bu şekilde ince levhamsı parçalar yüzeylerinde mika pulları yoğunlaşır. Bunların arasında kuvarslı katmancıklar bulunur, taneler pek önemli yönlenme göstermez. Mika pullarının yoğunlaştığı yüzeyler boyunca kaya levhalara ayrılabilmektedir (bir alttaki görseli inceleyin).

 

 

Sleyt öncelikle düşük derece metamorfik koşullar altında olduğu için sık sık sedimenter tabaka görünüşünü korumuştur. Ancak en üstteki görselde de görüldüğü gibi sleyt klivajı yönü genellikle orijinal tabaka yönüne verev konumdadır. Böylelikle şeyl tabaka düzlemi yönünde sleyt ise buna açılı verev yönde ayrılır.

 

Şist ve gnays gibi diğer metamorfik kayalarda bazen paralel levhalar halinde ayrılabildiklerinden kaya dilinimi özelliğine sahiptirler.

 

ŞİŞTOZİTE

Yüksek sıcaklık- basınç koşullarında çok ufak mika ve klorit taneleri sleyt içinde daha iri boyutta gelişiler. Öyle ki bunlar çıplak gözle fark edilince kayada düzlemsel bir görünüş kazanır ve bu şekilde gelişen foliasyona şistozite denir. Bu dokuya sahip kayalarda şist adını veririz. Levhamsı minerallerin yanında çoğun kuvars ve feldspat taneleri de yassılaşmış mercek şeklinde mikaların arasında yer alırlar.

 

GNAYS DOKUSU

Çok yüksek derece metamorfizma koşullarında iyon göçü ile minerallerde belirli yığışımlar oluşur (aşağıdaki görselde gnays dokusu bulunmaktadır). Böylece koyu renkli biyotit kristalleri ile açık renkli silikat mineralleri (kuvars feldspat) ayrı ayrı yerleşerek kayaya bantlı bir görünüm kazandırır. Gnays dokusuna sahip kayaya gnays adı verilir.

 

 

Foliasyon bulunmasına rağmen gnays, sleyt ve şistler kadar kolay ayrılma özelliği göstermezler. Ancak ayrılabilme özelliğini mikaların bol olduğu yüzeylerden kazanırlar.

 

Metamorfik Foliasyon Dokuları Sınıflandırması

Metamorfik foliasyon dokuları, ayrıca şunlara göre de sınıflandırılabilir:

• Yönlenme derecesi: Bazı metamorfik foliasyon dokuları, minerallerin yönlenmesini çok belirgin bir şekilde gösterirken, diğerleri daha az belirgindir. Metamorfik kayanın oluştuğu sıcaklık ve basınç koşullarını yansıtır.
• Minerallerin boyutu: Metamorfik foliasyon dokuları, ince taneli ve kaba taneli minerallerin bir kombinasyonunu içerebilir. Metamorfik kayanın oluştuğu sıcaklık ve basınç koşullarını da yansıtır.
• Minerallerin kimyası: Bazı mineraller, diğerlerine göre daha kolay yönlenebilir. Örneğin, mika gibi tabak şeklindeki mineraller, kuvars gibi iğne şeklindeki minerallerden daha kolay yönlenebilir.
• Metamorfik kuvvetler: Metamorfik kuvvetler, minerallerin yönlenmesini de etkileyebilir. Örneğin, sıkıştırma, minerallerin paralel olarak dizilmesine neden olabilir.

Yönlenme derecesi, metamorfik foliasyon dokularının en önemli sınıflandırma özelliklerinden biridir. Minerallerin paralel olarak dizildiği açıyı ifade eder. Yönlenme derecesi, metamorfik kayanın oluştuğu sıcaklık ve basınç koşullarını yansıtır.

 

Minerallerin boyutu, metamorfik foliasyon dokularının bir başka önemli sınıflandırma özelliğidir. İnce taneli metamorfik foliasyon dokuları, ince taneli minerallerden oluşur. Kaba taneli metamorfik foliasyon dokuları ise kaba taneli minerallerden oluşur. Minerallerin boyutu, metamorfik kayanın oluştuğu sıcaklık ve basınç koşullarını da yansıtır.

 

Minerallerin kimyası, metamorfik foliasyon dokularının bir başka sınıflandırma özelliğidir. Bazı mineraller, diğerlerine göre daha kolay yönlenebilir. Örneğin, mika gibi tabak şeklindeki mineraller, kuvars gibi iğne şeklindeki minerallerden daha kolay yönlenebilir.

 

Metamorfik kuvvetler, metamorfik foliasyon dokularının bir başka sınıflandırma özelliğidir. Metamorfik kuvvetler, minerallerin yönlenmesini de etkileyebilir. Örneğin, sıkıştırma, minerallerin paralel olarak dizilmesine neden olabilir.

 

Bu özellikler, metamorfik foliasyon dokularını sınıflandırmak ve metamorfik kayaların oluşumunu, özelliklerini ve davranışlarını anlamak için kullanılır.