Bu tür kaya diliniminin gelişmesi, şeyl kuvvetli kıvrımlandığında (A,B) ve metamorfizmaya uğradığında sleyte elde edilir; kıvrımlı mika pulları mikro kıvrımlar olarak bükülmüştür; C. İlerleyen metamorfizmada mika taneleri kıvrım yüzeyinde gelişir ve foliasyonu belirgin hale getirir; D. Sleyt el örneği kaya dilinimini ve kalık tabaka yüzeylerini gösterilmektedir.

Metamorfik Foliasyon Dokuları

Servet Uludağ 16 Ocak 2021 Metamorfik Kayaçlar Yorum Yap 179 Görüntüleme

Foliasyon Dokuları

Köken kayanın mineralojisine ve metamorfizma derecesine bağlı olarak gelişen çeşitli foliasyon görünüşleri vardır. Bunlardan üçünü ele alacağız: arduaz klivajı, şistozite ve gnays bantları.

Kaya veya Arduaz Klivajı

Kaya klivajı ile sık aralıklı düzlemsel ayrılma özelliği anlaşılır. Burada çekiç ve keski yardımıyla kaya ince levhalara ayrılabilmektedir (bazen ½ cm kalınlığında). Birçok kayada bulunmasına rağmen en yaygın ve mükemmel sleyt veya arduazda gözlendiği için arduaz klivajı denir.

Ana kaya bileşimine ve metamorfik ortama göre oluşumu birçok yolla ifade edilir. Düşük derece metamorfizma sahasında şeyl katmanları şiddetli kıvrımlanma özelliği elde edince sleyt haline dönüşür. Süreç levhamsı tanelerin bükülmesi ile kıvrımlanmasına yaklaşık paralel hale gelmesi ile başlar. (aşağıdaki görselde yer alıyor)

Bu tür kaya diliniminin gelişmesi, şeyl kuvvetli kıvrımlandığında (A,B) ve metamorfizmaya uğradığında sleyte elde edilir; kıvrımlı mika pulları mikro kıvrımlar olarak bükülmüştür; C. İlerleyen metamorfizmada mika taneleri kıvrım yüzeyinde gelişir ve foliasyonu belirgin hale getirir; D. Sleyt el örneği kaya dilinimini ve kalık tabaka yüzeylerini gösterilmektedir.

Daha ileri aşamada gelişen deformasyonla eski taneler bozulur yeni düzen gelişir ve kristalizasyon öncelikle yeni yüzeyde yerleşir. Bu şekilde ince levhamsı parçalar yüzeylerinde mika pulları yoğunlaşır. Bunların arasında kuvarslı katmancıklar bulunur, taneler pek önemli yönlenme göstermez. Mika pullarının yoğunlaştığı yüzeyler boyunca kaya levhalara ayrılabilmektedir (bir alttaki görseli inceleyin).

Norveç Alta yöresinde mükemmel kaya diliniminin gözlendiği sleyt açık işletmesi. Sleyt ince paralele levhalara ayrılabileceği için kullanım sahası geniştir. Resimdeki gibi ev damında kiremit yerine kullanılması yaygındır.

Sleyt öncelikle düşük derece metamorfik koşullar altında olduğu için sık sık sedimenter tabaka görünüşünü korumuştur. Ancak en üstteki görselde de görüldüğü gibi sleyt klivajı yönü genellikle orijinal tabaka yönüne verev konumdadır. Böylelikle şeyl tabaka düzlemi yönünde sleyt ise buna açılı verev yönde ayrılır.

Şist ve gnays gibi diğer metamorfik kayalarda bazen paralel levhalar halinde ayrılabildiklerinden kaya dilinimi özelliğine sahiptirler.

ŞİŞTOZİTE

Yüksek sıcaklık- basınç koşullarında çok ufak mika ve klorit taneleri sleyt içinde daha iri boyutta gelişiler. Öyle ki bunlar çıplak gözle fark edilince kayada düzlemsel bir görünüş kazanır ve bu şekilde gelişen foliasyona şistozite denir. Bu dokuya sahip kayalarda şist adını veririz. Levhamsı minerallerin yanında çoğun kuvars ve feldspat taneleri de yassılaşmış mercek şeklinde mikaların arasında yer alırlar.

GNAYS DOKUSU

Çok yüksek derece metamorfizma koşullarında iyon göçü ile minerallerde belirli yığışımlar oluşur (aşağıdaki görselde gnays dokusu bulunmaktadır). Böylece koyu renkli biyotit kristalleri ile açık renkli silikat mineralleri (kuvars feldspat) ayrı ayrı yerleşerek kayaya bantlı bir görünüm kazandırır. Gnays dokusuna sahip kayaya gnays adı verilir.

Foliasyon bulunmasına rağmen gnays, sleyt ve şistler kadar kolay ayrılma özelliği göstermezler. Ancak ayrılabilme özelliğini mikaların bol olduğu yüzeylerden kazanırlar.

Bir önceki yazımız olan Kontak veya Termal Metamorfizma başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.