Magmatik kayaçlar büyük ölçüde silikat minerallerinden oluşurlar. Üstelik bir magmatik kayacı oluşturan minerallerin türleri, en nihayetinde bu kayacın oluştuğu magmanın kimyasal bileşimi tarafından belirlenir. Anımsayalım, magma, aynı zamanda silikat minerallerinin ana bileşenleri olan 8 elementten oluşuyordu. Silisyum ve oksijen kayaçta en bol bulunanlardı. Bunlarla birlikte Al, Ca, Na, K, Mg, Fe magmanın neredeyse %98 ‘ini oluşturur. Magma bunların dışında Ti, Mn, Au, A ve U gibi çok az bulunan elementleri de içerir.
Magma soğudukça bu elementler iki ana silikat grubu mineralleri oluşturmak üzere bir araya gelirler. Koyu renkli silikatlar (ferromagnezyan silikatlar) Fe ve Mg’ca zengin , Si ve O’ce fakirdirler. Olivin, piroksen, amfibol ve biyotit ferromagnezyan silikatların iyi bilinen örneklerindendir. Tersine, açık renkli silikatlar daha fazla K, Na, Ca içerirler. Bunlar Si ve O açısından ilk gruptan daha zengindirler. Açık renkli silikatlar kuvars, muskovit ve feldsparları bolca içerirler.
Magmatik kayaçları bile imlerine göre iki ana gruba ayırabiliriz. Granitik kayaçlar daha çok açık renkli minerallerden oluşurlar, %70 civarında SiO2 (silika) içerirler. Kıtasal kabu un çoğunu granitik kayaçlar oluşturur. Bazaltik kayaçlar bolca ferromagnezyen minerallerden oluşurlar, %50’den az silika içerirler. Okyanusun tabanları bazaltik bileşimli kayaçlardan oluşur. Bu iki uç bileşimin arasında bulunan kayaç grupları da bilinmektedir.
lk bakışta, bile imi böylesine farklı kayaçları oluşturan magmaların da birbirlerinden çok farklı kimyasal bileşime sahip olacakları düşünülebilir. Fakat jeologlar farklı zamanlarda püsküren aynı volkanın kayaçlarının birbirinden farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu, bir veya birkaç tür magmanın zaman içinde, kristalleşme sırasında evrim geçirdiği fikrine götürmüştür jeologları. Bu konudaki öncü çalışmaları 20. yy’m ilk çeyreğinde N. L. Bowen’ın çalışmalarına borçluyuz.
Magmatik kaya için bileşim dört gruba ayrılır: felsik, orta, mafik ve ultramafik .Bu gruplar, kayaları oluşturan minerallerde bulunan farklı miktarlarda silika, demir ve magnezyum anlamına gelir. Bu grupların doğada keskin sınırları olmadığını, aksine birçok geçiş bileşimi ve belirli miktarlarda minerallere atıfta bulunan isimlerle sürekli bir spektrum üzerinde yattığını anlamak önemlidir. Örnek olarak, granit yaygın olarak kullanılan bir terimdir ancak feldspat ve kuvars gibi minerallerin kesin miktarlarını içeren çok özel bir tanımı vardır. Sıradan uygulamalarda ‘granit’ olarak etiketlenen kayaçlar, siyenit, tonalit ve monzonit dahil olmak üzere birkaç başka kaya olabilir. Bu komplikasyonları önlemek için, aşağıdaki şekil, bir başlangıç öğrencisi için yeterli olan, dört ana gruba odaklanan magmatik kaya isimlendirmesinin basitleştirilmiş bir versiyonunu sunmaktadır.
- Felsic , açık renkli (felsik) minerallerin feldispat ve silikanın kuvars formundaki baskınlığını ifade eder. Bu açık renkli mineraller, genel kimyasal formüllerinin bir oranı olarak daha fazla silika içerir. Amfibol ve biyotit mika gibi az miktarda koyu renkli (mafik) mineraller de mevcut olabilir. Felsik magmatik kayaçlar silika bakımından zengindir (%65-75 aralığında, yani kayanın ağırlıkça yüzde 65-75’i Si02 olacaktır ) ve demir ve magnezyum açısından fakirdir.
- Orta seviye, felsik ve mafik arasındaki bir bileşimdir. Genellikle açık plajiyoklaz feldispat taneleri ve amfibol gibi koyu mineraller dahil olmak üzere kabaca eşit miktarda açık ve koyu mineral içerir. Silika içinde %55-60 aralığında orta düzeydedir.
- Mafik , bol miktarda ferromagnezyen minerali (magnezyum ve demir, kimyasal semboller M g ve F e ile) artı plajiyoklaz feldispat anlamına gelir. Çoğunlukla, demir ve magnezyum açısından zengin ve silika açısından nispeten fakir olan piroksen ve olivin gibi koyu minerallerden yapılır. Mafik kayaçlar %45-50 aralığında silika bakımından düşüktür.
- Ultramafik , çoğunlukla olivin ve daha fazla magnezyum ve demir ve hatta daha az silika içeren bazı piroksenlerden oluşan aşırı mafik kayaları ifade eder. Bu kayalar yüzeyde nadirdir, ancak üst mantonun kayası olan peridotiti oluşturur. %40 veya daha az aralıkta silika bakımından fakirdir.
