JeoGenc.NET – Jeoloji Mühendisliği Dersleri
Son yapılan çalışmalar, magma çeşitliliğinin magma farklılaşmasından başka yollarla da gerçekleşebileceğini göstermektedir. Magma bir kez oluştuktan sonra, yabancı maddelerin magma içine girmesi onun bileşimini değiştirir. Magma yüzeye doğru yükselirken bazı yan kayaç parçalarını içine alabilir. Bu magmanın kırılgan yan kayaçlara uygulayacağı basınçla daha da kolaylaşır. magma bileşimi, bir magmanın bir başka magmayla karışmasıyla da değişebilir.
Magmanın Kimyasal Bileşimine Etki Eden Faktörler
Çeşitli magmaların meydana gelmesinde fraksiyonel kristallenme, farklılaşma, magma karışımı, özümleme ve asimilasyon + fraksiyonel kristallenme gibi magmatik olaylar zinciri başlıca rolü oynarlar. Farklı fizikokimyasal yollardan gerçekleşen bu magmatik prosesler, aslında doğada çoğu zaman birlikte cereyan ederler.
Levha Hareketleri ve magmatik aktivite
Yerkabuğunda, aynı zamanda litosferin sınırlarına karşılık gelen levhaların birbirlerine göre hareketleri sonucunda üç tipte levha hareketi gelişir. Levhalar birbirlerine göre (a) uzaklaşırlar, (b) yaklaşırlar veya (c) birbirleri sınırları boyunca hareket ederler.
Daha önce de değinildiği gibi yeryuvarında litosfer, manto ve iç çekirdek katı; yalnızca dış çekirdek sıvı fazdadır. Peki yeryüzünde meydana gelen volkanik aktivitenin kaynağı dış çekirdeğe kadar inebilirmi?
Dış çekirdeğin yeryüzüne olan mesafesi gözönünde tutulduğunda bu yorum anlamını yitirmektedir. Ayrıca, dış çekirdeğin kimyasal bileşimi ile yeryüzünde görülen lavların bileşimi arasında hiçbir benzerlik yoktur. Bir başka değişle, lavların kimyaları laboratuar deneylerine göre, dış çekirdek koşullarında (P, T) duraylı kalamamaktadır.
Yapılan çalışmalar magmatik aktivitelerin kaynağının en fazla üst mantoya kadar indiğini göstermektedir. Öyleyse magmatik aktiviteyi başlatacak (başka bir deyişle katı olan kabuk veya üst mantonun ergimesine neden olacak) bazı işlevlere gereksinim vardır. Bu işlemler doğrudan tektonizma ile yani levhaların hareketleri ileilişkilidir.
Bir önceki yazımız olan Magmatik Bileşim başlıklı makalemizde giranitik kayaçlar, koyu renkli silikatlar ve magmatik bilişim hakkında bilgiler verilmektedir.
