Elek analizi için elekler kullanılır. Elekler, genellikle kare gözlüdürler ve her eleğin bir adı vardır. Halihazırda elekler İngiliz ve Amerikan birimlerine göre adlandırılmakta olu, iri gözlü elekler inch cinsinden adlandırılır. İnch birimi ise 1 inch = 25,4 milimetredir. İnce gözlü elekler bir sayı (rakam) ile adlandırılır. Ama gittikçe elekler göz çapının milimetre veya mikron cinsinden büyüklüğüne göre adlandırılmaktadır.
Mikron birimi ise, 1 mikron= 0,001 milimetredir. Elekte bir kare gözün kenar uzunluğuna, elek göz çapı veya kısaca elek çapı denilir ve bu, zeminin tane çapına (D) karşılık gelir. Fotoğraf 2‘de, Amerikan (ASTM) ve İngiliz (BS) standartlarına göre elekler ve ilgili bilgiler görülmektedir. Türk Standartları (TS 1500) da bunlara benzerdir. Elek dizisinde en küçük gözlü elek 200 No’lu (0,075 milimetre veya 75 mikron) elektir. Bundan daha küçük gözlü elek kullanışlı değildir.
Kütlesi belli kuru bir miktar zemin, dizinin en üstündeki eleğe boşaltılır. Eleme elle veya genellikle bir elektrikli sarsma makinası ile yapılır. Eleme sonunda, her elek üstünde kalan zemin miktarı tartılarak belirlenir. Her bir elek için, geçen yüzdesi (%P), aşağıdaki bağıntıya göre belirlenir.
%P = 100 x (Elekten geçen zemin miktarı) / (Elemeye tabi tutulan tüm zemin)
Amerikan ve İngiliz standarlarına göre elekler, elek analizinde önem teşkil etmektedir. Çünkü bu elekler üzerinde elek analizi grafikleri uygulanarak elek çapları ve elek analizi deneyleri yapılır. Fotoğraf 2‘de İngiliz ve Amerikan standarları uygulanmış elek analizi grafiği verilmiştir.
Elek analizleri için tane büyüklüğü yani tane çapının ve Granülömetri eğrisinin öneminden bahsetmiştik. Granülömetri eğrisi ise tane büyüklüğünün dağılımının eğrisidir. Aşağıdaki Fotoğraf 3’de bu eğrinin eksen dağılımını göreceksiniz.
