Her filon şeklindeki yataklanmada cevher sütunlarına rastlanmaz. Bunları hangi koşullarda ve hangi hallerde oluşabilecekleri de önceden kestirilemez. Buna rağmen sütunların şu üç şekilden biriyle oluştuğu kabul edilmektedir.
1- Bir fay boyunca oluşan sütunlar
Bir fayın blokunun diğeri üzerine kayması sırasında bazı kısımlar esneme sonucu açılır.Bu açılmaların cevherlerle dolması cevher sütunlarının oluşmasına olanak tanımaktadır.Böylece fay hattı boyunca açılı ve kapalı kısımlar bulunur. Burada cevher sütununun oluşumunu temin eden faktör tektoniktir. Homojen görünen bir kayaç kütlesi gerçekte anizotrop bir özelliğe sahiptir.Bu yüzden cevherleşmiş bir kısım faylar, belli doğrultulara yönelmiş bölümlere ayrılabilir. Öte yandan makaslama kırıkları da söz konusu ise belli doğrultudaki bir kısım bölümler genişleyecek, diğerleri ise buna karşılık incelecektir.
2. Damarların ara kesitleri
Fakir hatta kısır olan damarların ara kesitlerindeki evher zenginleşmesi çok eski zamanlardan beri madenciler tarafından bilinmektedir.Doğu Karadeniz Bölgesinde görülen damar şekillerindeki cevherleşmelerde bu durum sıkça gözlenmektedir.
3. Yan kayaç ve cinsinin etkisi
Fayların ve kırıkların oluşumu bir takım tektonik olaylara ve kayaçların mekanik özelliklerine bağlıdır. Damar oluşumlarına uygun olup, olmadıklarına göre kayaçları iki gruba ayırmak mümkündür. Eş taneli ve gevrek olmayan kayaçlar damarların oluşumu için uygun kayaçlardır. Çünkü bu kayaçlar gerilme ve sıkışma basınçlarına maruz kaldıklarında bu kayaçlar muntazam çatlaklar ve aralıklar oluşturur. Oysa killer, killi şistler, kumtaşları gibi kayaçlar fay oluşumu için uygun kayaçlar değildir. Bunun için bir filonun şekli ve devamlılığı içinde bulunduğu kayaca bağlı olarak değişir.
Bir filon uygun olmayan bir kayaç içinden geçerken bir çok değişikliklere uğramaktadır.
Bunlar;
- Tamamen kaybolma
- İncelip saçaklanma
- Yön değiştirme
gibi şekillerden birine uğrar.
Yan kayaçların cevher sütunu oluşumunda bir diğer etkisi de bazı hallerde hafifçe mineralleşmiş bit katman veya kayacı kesen çatlağa doğru bir cevher akımı sağlama biçimindedir. Kayaç içinde çok düşük tenörde dağılmış mineral maddelerin, çatlak veya fay gibi süreksizlik ya da açık zonlara doğru hareket ederek orada konsantre olmalarına cevherlerin yanal göçü denir.
Filonların (Damar) iç yapıları
Damarlardaki cevher ve gang minerallerinin dağılmalarına göre muhtelif iç yapılar görülür. Bunlar;
- Homojen ve masif yapı
- Düzensiz yapı
- Bileşik yapı
- Zonlu yapı
- Jeodlu yapı
Bir filon uzunlamasına takip edildiğinde devamlı bir cevherleşme gözlenemez. Cevherler zonları ile kısır zonlar birbirini izlerler. Damar içindeki cevherce zengin kısımlara bonanzas adı verilir. Bonanzasların tüm filon boyutuna oranları düşüktür. Örneğin Freiberg madeninde bu oran %20’dir. ABD’deki Constock Au madenindeki filonlarda ise 1/600 kadardır.
Bonanzasların oluşum sebepleri şu şekilde özetlenebilir:
- Mekanik ve tektonik sebepler, filonların oluşumundan sonra mekanik deformasyonlara ve kırılmalara maruz kalan, ezilen kısımlarda bileşik yapılı bonanzas oluşur.
- Filonların birbirini kesmesi (çaprazlanmalar)
- Damarların birbirini kestikleri zonlarda bonanzaslar oluşabilir. Örneğin Avustralya’daki Ballarat altın madeninde damarların kesişmesi kısımlarında Au zenginleşmeleri görülmüştür.
- Bazı yantaşların çökeltici etkisi. Değişik yantaşlar içinde dolaşan hidrotermal çökeltiler üzerinde kırık veya çatlağın bulunduğu kayaç cinsine göre çökeltici etki görülür. Örneğin genel olarak bitümlü kayaçlar pirit damarları, diabazlar ve basık kayaçlar bakırlı damarları oluşturmada avantajlı kayaçlardır. Bu çökeltilerin kireç taşları içindeki çatlaklarda dolaşırken reaksiyonu tutuşup kalsiyumu çökeltebilirler.