Uyumsuzluklar

Şimdiye kadar uyumlu katmanlar arasındaki düşey ilişkiler, bir başka deyişle depolamanın az ya da çok devamlılığa sahip olduğu kayaç istifleri üzerinde durmuştuk. Katmanlar arasındaki tabakalanma düzlenlemi jeolojik zaman bağlamında düşünüldüğünde önemsiz olan dakikalar, saatler, yıllar ya da onlarca yıllık dönemlerde depolanmadaki bir kesikliği gösterebilir. Bununla beraber kimi tabaka istiflerinde çökelemin olmadığı, aşınma ya da her ikisinin birden olduğu zamanları gösteren uyumsuzluk olarak bilinen yüzeyleri bulunabilir.

 

Bu uyumsuzluklar belki milyonlarca ya da on milyonlarca yıllık uzun jeolojik zaman dönemlerini kaplar. Bu nedenle eksik sayfaları olan bir kitabın tam olmadığı gibi belirli bir yerdeki jeolojik kayıtlar da tam olmayabilir ve tabakalarla gösterilmeyen herhangi bir jeolojik zaman aralığına biyatüs denir.

 

Üç tip uyumsuzluk bilinmektedir. Diskonformite, biri diğerine paralel olan daha genç ve yaşlı tabakalar arasında depolanmanın olmadığı ya da aşındığı bir yüzeydir. Daha yaşlı katmanlarla paralel olan daha genç katmanları ayıran aşınma yüzeyi iyi tanımlanmaz ya da belirlenmezse diskonformite sıklıkla olağan bir tabaka düzlemini andırır. Bu nedenle birçok diskonformitenin tanımlanması güçtür ve fosil topluluklarına dayanarak tanımlamak zorundadır.

 

 

Açısal uyumsuzluk, daha genç katmanların eğimli ya da kıvrımlı katmanlar üzerine çökeldiği aşınma yüzeyidir. Uyumsuzluk yüzeyinin altındaki katmanlar genellikle üsttekilerden daha fazla eğimlenerek açısal uyumsuzluğu oluşturur.

 

 

Üçüncü tip uyumsuzluk ise nonkonformitedir. Bu tipte metamorfik veya magmatik kayaçların kestiği aşınma yüzeyi çökel kayaçlarla örtülür. Bu uyumsuzluk tipi sıkı bir şekilde çökel kayaçlarla magmatik sokulumun dokanağını andırır. Kapanımlar ilkesi alttaki magmatik kayaçlar ile üzerlerindeki çökel kayaçlar arasındaki ilişkinin bir sokulum veya aşınma sonucu olup olmadığını belirlemede işe yarar. Sokulum olduğunda magmatik kayaçlar daha gençtir. Aşınma durumunda ise çökel kayaçlar daha gençtir. Nonkonformite ile sokulum dokanağını ayırt edebilmek, farklı olay dizileri sunduklarından ötürü çok önemlidir.

 

 

 

Bir önceki yazımız olan Moloz akmaları (Debris flow) başlıklı makalemizde Distal türbiditler, olistostrom ve otokton fosil hakkında bilgiler verilmektedir.