Metamorfik süreçler kayaçlarda yoğunluk artışı, daha büyük kristal büyümeleri, mineral tanelerinin tabakalı ve bantlı doku eklinde yeniden yönlenmeleri, düşük sıcaklık minerallerinin yüksek sıcaklık minerallerine dönüşmesi gibi pek çok değişime yol açarlar. Ek olarak iyonların kayaca katılımı bazıları ekonomik açıdan da önemli olan yeni mineraller oluşturur. O halde, metamorfizma derecesinin, metamorfik kayaçların dokusu (texture) ve mineralojisi (mineral bileşimi) ile kendini açığa vurduğunu söyleyebiliriz.
Kayaç döngüsü
- Dağ oluşumu ve/veya yükselim;
- tortu taşınması, depolanma ve diyajenez;
- metamorfizma ve
- magmatik kayaç oluşumu;
- yeniden yükselme vb. olayların tekrarlanması.
3 tip plaka sınırı vardır. Uzaklaşan (diverjan), yaklaşan (konverjan) ve transform
plaka sınırları. Bu farklı plaka sınırlarında farklı magmatik ve metamorfik
faaliyetler oluşur ve bunlarda farklı kayaç türlerinin oluşmasına neden olur. Bu
kayaç türlerinin varlığı bize yerkabuğunun yapısı ve bileşimi hakkında (özellikle
ilk birkaç yüz km'deki) önemli bilgiler verir.
Batolitler derinliğe bağlı olarak, epizon, mezozon ve katazon plütonları şeklinde 3 gruba ayrılmaktadır.
Epizon plütonları, daha küçük kristalli, çevre kayaçlarla uyumsuz (belirgin ve keskin dokanaklı) ve zayıf bir etki zonu göstermektedir. Yaklaşık 10-100 km2
Mezozon plütonları, daha iri kristalli, çevre kayaçlarla kısmen uyumsuz kısmen uyumlu, kontak metamorfizma zonu gelişmiştir. Yaklaşık 100-500 km2 yayılımlı, 15-25 km derinlik, 5-8 kbar basınç ve 700-900 °C sıcaklıkta kristallenir.
Katazon plütonları, oldukça iri kristalli, çevre kayaçlarla büyük oranda uyumlu, dokanağa paralel akma dokusu ve gnays dokusu gelişmiş olup, migmatit oluşumu gözlenir. Çok daha geniş yayılımlı (1000 km2'ye kadar), >25-30 km derinlik, >8-10 kbar basınç ve >900-1000 °C sıcaklık kristallenir.
Bir önceki yazımız olan Metamorfizma Nerede Gerçekleşir başlıklı makalemizde metamorfizma nasıl oluşur, metamorfizma nerede gerçekleşir ve metamorfizma oluşumu hakkında bilgiler verilmektedir.
metamorfik petrografi dersleriyle alakalı fazla ders konuları ekler misiniz? metamorfik petrografi dersinde başarı oranım biraz düşük olduğu için ekstra ders konuları çalışmam gerekiyor. bunun dışında yardımcı kaynak olarak önereceğiniz kaynaklar varmı? bu arada bu bilgilerde işime çok yaradı devamını bekliyorum 🙂
Metamorfik kayaçların bozunmaya uğratması, mineral ve dokusunda değişiklik yaparak bozunmaya uğratır.
Yani metamorfizma var olan kayaçları bozunmaya uğratan başkalaşım kayaçlarıdır doğru mu?
Evet, daha detaylı bilgi verilerek yazımızda güncelleme yapılmıştır.
Evet Yasin bey. Söylediğiniz kısmen doğru. Magmatik veya sedimanter kayaçların metamorfize olarak yeni bir kayaç ortaya çıkartma halidir. Zaten jeogenc sitesinde de nasıl bozunmaya uğrattığı hakkında bilgi verilmiş.
Cemre hanıma katılıyorum. Ekstradan bilgi vermek gerekirse, metamorfizmaya uğramış kayaçlarda genelde başkalaşım geçirmemiş halindeki kayaca göre başkalaşım geçirmiş yani metamorfizma ile bozunmaya uğramış kayaçların yoğunluğu daha yüksektir.
Yerinde tespitte bulunmuş yorum yapan arkadaşlar. Başka söze ne hacet 🙂 Bilgi için teşekkürler jeogenc.
Bilgilendirme için teşekkür ederim.
Metamorfizma olayları hakkında yorum yapan arkadaşlar, biraz daha bozunma hakkında bilgi verir misiniz?
Cennet hanım, jeogenc sitesinde diğer konuları da incelerseniz, metamorfizma ve metamorfizma bozunması hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Hmmm.. Anladım Yasin bey. Teşekkür ederim bilgilendirme için.
Çok güzel bir bilgi toplamışsınız. Metamorfik hakkında bilgi edinmek isteyen herkesin bu makaleyi incelemesi lazım.
Metamorfik kayaçların nasıl bozunmaya uğramasından ziyade metamorfik bozunma tipleri nelerdir gibi olmuş.
metamorfik kayaçların bozunma şekli böyle miydi yaaaa… Ben sanırım sınavda farklı yazdım 🙁
Leyla, sanırım bende sınavda yanlış yazdım. Metamorfik kayaçların bozunmasından ziyade metamorfik kayaçlar nasıl oluşur bunun cevabını vermişim 🙂
Çok doğru bilgiler paylaşmışsınız. Uzun yıllardır jeogenc sitenizi takip ediyorum. Çok kaliteli ve gerçek bilgileri paylaşıyorsunuz. Jeoloji mühendislerinin kaynak sitesi diyebilirim.