JeoGenc.NET – Jeoloji Mühendisliği Dersleri
Diyadohi (substitüsyon): Bir kristal kafesinde karşılıklı olarak birbirlerinin yerine geçilebilen yapıtaşlarına diyadoh bu olaya ise diyadohi denir. Diyadohi için gerekli şartlar birbirlerinin yerini alacak elementlerin atom veya iyonik yarıçap benzerliği ki bu sınır %10-15 oranını geçmemeli, benzer kimyasal bağın olması ve mineral formülündeki elektrostatik dengenin korunmasıdır. Periyodik elemetlerden atom numaraları farklı 9, 19, 33 civarında olanlar diyadohi için birbirlerini tercih ederler.
Diyadoh elemenlere Al-Si, Na-Ca, Zn-Fe, Mg-Fe gibi element çiftleri örnek verilebilir. Diyadohinin gerçekleşmesi, uygun sıcaklık, basınç ve konsantrasyon gibi özelliklerin gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkar. Diyadohi her oranda olabileceği gibi sınırlı oranda da olabilir. Örneğin, olvinde Fe ve Mg birbirlerinin yerlerini her oranda (%100) alabildiği halde çinkoblendde (Zn,Fe)S çinko yerine %20'ye kadar Fe girebilir.
Pseudomorfizm (Yalancı Şekil): Bİr mineral bozunup, iç yapısı değişikliğe uğramış fakat dış şekli korunmuşsa, bu minerale “pseudomorf” veya “yalancı şekilli” denir. Pseudomorf bir mineralin kimyasal bir bileşimi ile iç yapısı bir minerale ait olurken, dış şekli başka bir minerali hatırlatır. Örneğin piritin değişimi ile limonit oluşurken dış şekli eski durumunu muhafaza eder. Böyl durumlarda limonit piritten psödomorf olarak türemiştir. Oluşum türüne göre dörde ayrılır;
- Substitüsyon: Pseudomorfoz gelişmede iyonlar bir mineralden ayrılırken yerini başka biri alır ve aralarında hiçbir tepkime olmaz. Örneğin, azuritin yerini psödomorf nabit bakırın alması gibi.
- Kabuk Bağlama: Bu tür psödomorfizmada bir minerali üzerindeki diğer bir mineral kabuk gibi sarar.
- Dönüşüm (alterasyon): Mineralden bazı maddeler kısmen alınıp, yerine yenileri eklenir. Galenin anglesite dönüşümü hini veya su eklenerek anhidritin yerine jipsin geçmesi gibi.
- polimorfizma: İç yapının polimorf minerallerden birine dönüşmesine karşın dış şeklin korunması ile olur.
Bir önceki yazımız olan Toprak Özelliklerinin Tanımlanması başlıklı makalemizde toprak derinliği, toprak özellikleri ve toprak özelliklerinin tanımlanması hakkında bilgiler verilmektedir.
