Çörtlerin renk, inklüzyon ve doku sınıflandırması, jeoloji ve mineralojide önemli bir rol oynar. Bu sınıflandırma, çörtlerin kökenini, oluşum koşullarını ve diagenetik geçmişlerini daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Renk, inklüzyon ve dokuya bağlı olarak çörtlere birkaç resmi olmayan isim uygulanmaktadır. Bunlar:
Flint
Bu Flint terimi hem çörtün eş anlamlısı hem de Kretase tebeşirlerinde görülen bir çört çeşidi (özellikle çört nodülleri) için kullanılmaktadır. Çakmaktaşı taneciklerin boyutu 0.5 ila 20 mikrometre arasındadır (Knauth, 1994). Büyük çakmaktaşı yumrularında küçük kuvars kristalleri (genellikle bir milimetreden küçük) ile kaplı küçük boşluklar nadir değildir. Flint, silikadan yapılmış mikrokristalin bir kayadır ve Tebeşir birikmesinden kısa bir süre sonra oluşmaya başladığı düşünülmektedir.
Jasper
Saçınım haldeki hematitin varlığından dolayı kırmızı renk almış çörtleri ifade eder. Prekambriyenin demirli oluşuklarındaki hematitle ara tabakalı jasperlar ise jaspilit diye isimlendirilir. Çakmaktaşı, çört ve jasper, jeologlar tarafından ve genel halk tarafından mikrokristalin kuvarsın opak örnekleri için yaygın olarak kullanılan isimlerdir.
Aynı el örneğine bir kişi “çört“, bir başkası tarafından “çakmaktaşı” ve üçüncü kişi tarafından ” jasper ” olarak adlandırılabilir. Jasper en yaygın ve dünyada tespit edilen bölgeleri; Hindistan, Rusya, Kazakistan, Endonezya, Mısır, Madagaskar, Avustralya, Brezilya, Venezuela, Uruguay ve Amerika Birleşik Devletleri’nde (Oregon, Idaho, Washington, California, Arizona, Utah, Arkansas ve Teksas) önemli kaynakları bulunmaktadır.
Novakülit
Oldukça yoğun, ince taneli ve homojen dokulu bir çörttür. Novakülit, çoğunlukla kriptokristalin (1-5 mikron) kuvarsdan oluşan tortul bir kayadır ve yeniden kristalize edilmiş bir çört çeşididir. Yoğun, sert, beyaz-grimsi-siyah renkli, ince kenarlarda yarı saydam ve mat-mumsu bir parlaklığa sahiptir. Tipik olarak pürüzsüz bir konkoidal (kabuk benzeri) kırılma ile kırılır.
Novakülit yatakları, Arkansas ve Oklahoma’daki Ouachita Dağları‘nda ve Teksas’ın Marathon Uplift ve Solitario bölgelerinde mevcuttur. Novaculite, erozyona karşı çok dayanıklıdır ve yataklar, Ouachita Dağları’nda sırtlar olarak öne çıkar. Japonya, Suriye, Lübnan ve İsrail’de de Novakülit yatakları vardır.
Porselanit
Sırlanmamış porselen görünümünü anımsatan doku ve kırılma gösteren ince taneli silisli kayaçları ifade eder. Çoğunlukla porselanit, kil ve kalkerli madde içeren saf olmayan bir çört çeşidi olup; bu doğası gereği esas olarak silisten oluşur.
Silisli Sinter
Sıcak kaynak suları tarafından çökeltilen gözenekli, düşük yoğunluklu ve açık renkli silisli kayaçlardır. Silisli sinter, ağırlıklı olarak, deşarj olurken ve soğurken ve yüzeyde termal sıvılar tarafından çökeltilen kristal olmayan opal-A’dan oluşur. Opal-A esas olarak> 175 °C sıcaklıklara sahip rezervuarlardan türetilen nötre yakın alkali klorür suları tarafından biriktirilir (Fournier ve Rowe, 1966).
Sinterleme veya frittaj, katı bir malzeme kütlesini ısı veya basınçla sıvılaştırma noktasına eritmeden sıkıştırma ve oluşturma işlemidir. Çalışma sinterleme metalürji toz ile ilgili işlemlerde olduğu toz metalurjisi olarak da bilinir. Sinterleme, belirli bir malzemenin mukavemetini ve yapısal bütünlüğünü artırmak için yaygın olarak kullanılan bir ısıl işlemdir. Toz metalurjisi işlemleri, metal tozlarını ve diğer benzersiz malzemeleri son kullanım parçalarına dönüştürmek için sinterleme kullanılır.
Çörtlerin Renk Sınıflandırması
Çörtler, çok çeşitli renklerde bulunabilir. Bu renkler, çörtlerin kökenini, oluşum koşullarını ve diagenetik geçmişlerini belirlemede önemli bir rol oynar. Çörtlerin renk sınıflandırması, jeologlar ve mineraloglar tarafından yaygın olarak kullanılır.
En Yaygın Çört Renkleri
- Beyaz: En saf çört türüdür. Kuvars ve kalsedon gibi minerallerden oluşur. Genellikle damar ve boşluk dolguları olarak bulunur.
- Kırmızı: Hematit veya demir oksit inklüzyonlarından kaynaklanır. Kırmızı çörtler, demir bakımından zengin ortamlarda oluşur.
- Kahverengi: Goethit veya limonit gibi demir oksit hidroksit inklüzyonlarından kaynaklanır. Kahverengi çörtler, genellikle kırmızı çörtlerin oksitlenmesi sonucu oluşur.
- Siyah: Organik madde veya grafit inklüzyonlarından kaynaklanır. Siyah çörtler, organik madde bakımından zengin ortamlarda oluşur.
- Yeşil: Klorit veya seladonit gibi klorit mineralleri inklüzyonlarından kaynaklanır. Yeşil çörtler, genellikle denizel ortamlarda oluşur.
- Mavi: Lazurit veya dumortierit gibi mineraller inklüzyonlarından kaynaklanır. Mavi çörtler, nadirdir ve özel jeokimyasal koşullarda oluşur.
Diğer Renkler
- Gri: Hematit ve limonit gibi demir minerallerinin az miktarda inklüzyonundan kaynaklanır.
- Sarı: Limonit inklüzyonlarından veya pirit kristallerinden kaynaklanır.
- Pembe: Hematit inklüzyonlarının az miktarda inklüzyonundan kaynaklanır.
- Mor: Dumortierit veya lazurit inklüzyonlarının az miktarda inklüzyonundan kaynaklanır.
Çörtlerin İnklüzyonları ve Sınıflandırması
Çörtler, çeşitli inklüzyonlar içeren tortul kayaçlardır. Bu inklüzyonlar, çörtlerin kökenini, oluşum koşullarını ve diagenetik geçmişlerini belirlemede önemli bir rol oynar. Çörtlerin inklüzyon sınıflandırması, jeologlar ve mineraloglar tarafından yaygın olarak kullanılır.
En Yaygın Çört İnklüzyonları
- Kristaller: Kuvars, kalsit, dolomit, feldispat ve pirit gibi minerallerin kristalleri.
- Organik madde: Bitki ve hayvan kalıntılarının yanı sıra, kömür ve kerogen gibi organik bileşikler.
- Mineraller: Hematit, limonit, klorit, seladonit, lazurit ve dumortierit gibi mineraller.
- Boşluklar: Gaz ve sıvıların boşalttığı boşluklar.
İnklüzyon Sınıflandırması
Çörtlerin inklüzyonları, boyutlarına, şekillerine, minerallerine ve kökenlerine göre sınıflandırılabilir.
- Boyut: İnklüzyonlar, milimetreden mikroskobik boyutlara kadar değişebilir.
- Şekil: İnklüzyonlar, yuvarlak, köşeli, elipsoidal veya düzensiz şekilli olabilir.
- Mineraloji: İnklüzyonlar, çeşitli minerallerden oluşabilir.
- Köken: İnklüzyonlar, detrital (tortul), kimyasal veya biyojenik kökenli olabilir.
Çörtlerin Dokusu ve Sınıflandırması
Çörtler, çeşitli dokulara sahip tortul kayaçlardır. Bu dokular, çörtlerin kökenini, oluşum koşullarını ve diagenetik geçmişlerini belirlemede önemli bir rol oynar. Çörtlerin doku sınıflandırması, jeologlar ve mineraloglar tarafından yaygın olarak kullanılır.
En Yaygın Çört Dokuları
- Kristalli: Kristallerin birbirine kenetlenmesiyle oluşan doku.
- Mikrokristalli: Çok küçük kristallerden oluşan doku.
- Kriptokristalli: Kristallerin çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olduğu doku.
- Opalin: Yarı saydam ve opal benzeri bir görünüme sahip doku.
- Boşluklu: Boşlukların yaygın olduğu doku.
Doku Sınıflandırması
Çörtlerin dokuları, kristallerin boyutuna, şekline ve dağılımına göre sınıflandırılabilir.
- Kristal Boyutu: Kristaller, milimetreden mikroskobik boyutlara kadar değişebilir.
- Kristalin Şekli: Kristaller, yuvarlak, köşeli, elipsoidal veya düzensiz şekilli olabilir.
- Kristal Dağılımı: Kristaller, eşit veya eşitsiz dağılım gösterebilir.
Çörtlerin renk, inklüzyon ve doku sınıflandırması, jeologlar ve mineraloglar tarafından çörtlerin kökenini, oluşum koşullarını ve diagenetik geçmişlerini belirlemek için kullanılır.