Orpiment (As2S3) Özellikleri
Kimyasal bileşiminde %61 As, %39 S bulunur. Monoklinal sistemde kristallenir. Rengi altın sarısı olup, ekseriye kahverengimsi veya kırmızımsı tona sahip, çizgi rengi açık sarı, yarı saydamdır. Yoğunluğu 3,4 – 3,5 arasında olup sertliği 1,5 – 2 ve dilinim yönünde elektriklenir. Levha şeklinde bir kafese sahiptir. Levhalar (010)’a göre paraleldir ve elmas parlaklığında yarı metalik parlaklığa kadar değişir. Bükülebilir fakat elastik değildir Geniş çubuk ve tarak şeklinde agregatları küremsi ve ışınsal yapı gösteren kremsi oluşumları ender değildir. Sarımsak kokusu verir. Antimonit, markasit, pirit, kalsit, kuvars gibi minerallerle birlikte görülür. Arsenik minerallerinin bozuşmasıyla oluşabilir ve (010)’a paralel belirgin dilinim vardır. Bazı sıcak kaynaklarda realgarla birlikte bulunur.
Muhtelif endüstri kollarında özellikle boyacılıkta ve dericilikte kullanılır.
Türkiye’de Elazığ Keban ve Balıkesir Balya’da gözlenmiştir.
Dünyada Rusya, ABD ve İtalya’da belirlenmiştir.
Antimonit (Stibnit) (Sb2S3) Özellikleri
Bileşiminde %71,4 antimuan ve %28,6 S bulunur. İçinde bazen As, Ag, Au’na rastlanır.Ortorombik sistemde kristallenir. Kurşun grisi rengi ve yine kurşun grisi çizgi rengindedir. Yoğunluğu 4,6 – 4,7 olup, sertliği 2 ve çok güzel dilinimlidir. En çok prizmatik sütun ve iğneler şeklinde oluşur. Bu kristaller oldukça derin karakteristik düşey kombinasyon çizgileri içerir. Büyük antimonit kristallerinde kırılma, düşey eksen etrafında dönme ve bükülmeler sık sık rastlanır. Opak bir mineraldir. Metalik parlaklktadır.
Dilinim yüzeylerinde çapraz ikizlenme gözlenir. Elektriği iletmez. Antimonit yatağında zinober, orpiment ve kurşun gibi minerallere rastlanır. Üfleçde kolaylıkla ergir ve SO2 açığa çıkar ve beyaz renkli Sb2O3 sublimatı oluşur.
Antimonit, düşük sıcaklıklı hidrotermal damarlarda veya ornatımlarda ve sıcak su çökellerinde gümüş, civa ve kurşun mineralleri ile birlikte bulunur.
Özellikle, metal endüstrisinde ve muhtelif alaşımlarda kullanılır. Sülfür bileşikleri kiprit, kauçuk ve ilaç sanayiinde, oksitleri ise pigment olarak ve cam sanayiinde kullanılır.
Türkiye’de Tokat Turhal, Kütahya Simav, Balıkesir ve Ladik’te, Manisa Salihli ve İzmir Ödemiş’de bulunur. Güney Afrika, Cezayir ve Rusya’da bol miktarda yatağı vardır.
Pirotin (Fe1-xS) Özellikleri
250 ºC’nin altındaki sıcaklıkta monoklinik, 300 ºC’nin üzerinde duraylı polimorfu ise hegzagonaldır. FeS formülünde doğal pirotinlerde Fe eksikliği görülür bu nedenle formül Fe1-xS şeklinde verilir. Şekli levhamsı, ender olarak da pramidaldir. Rengi koyu bronz sarısı, çizgisi siyahtır. Yoğunluğu 4 – 4,7 iken, sertliği 4 ve kuvvetli metalik parlaklıkta, c ekseni yönünde manyetiktir. Kükürtce zengin türlerinde ferromagnetizma görülür. Elektriği iyi iletir. Üfleçde siyah manyetik kütleler oluşturur. Asitlerde zor çözünür. Yüksek ısıda oluşur ve pentlanditle birlikte görülür. (1012) yüzeyinde paralel ikizlenir ve dilinimi (1010)’a göre güzeldir. Norit ve gabro gibi kayaçları içinde bulunabilir.
Pirotin endüstriyel önemi olmayan bir mineraldir. Yalnız Ni ve Co içeriği fazla olan pirotinler bu elementler için değerlendirilebilir.
Türkiye’de Yusufeli Esendağı, Bayburt Mamutköyü’nde, Uludağ’da, Ayvalık Ayazma Fe yatağında, Yozgat Akdağ madeninde ve İzmir’de bol miktarda pirotine rastlanır.
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.