Petrol nereden gelir ve nasıl oluşur?
Ham petrol, doğal olarak oluşan bir fosil yakıttır. Yani ölü organizmaların kalıntılarından gelir. Ham petrol yatağında hidrokarbon karışımının, hidrojen ve karbon atomları bulunur. Sedimanter kayaçlar içindeki minik boşluklarda yeraltı rezervuarlarında sıvı halde bulunur.
Petrol, deniz ve okyanuslarda yaşayan bitki ve hayvanların kalıntılarının, yer kabuğunun altındaki yüksek basınç ve sıcaklık koşullarında parçalanması sonucu oluşur. Bu oluşum süreci, milyonlarca yıl sürebilir.
Petrolün oluşumu, aşağıdaki aşamaları içerir:
- Ölü bitki ve hayvanların gömülmesi: İlk olarak, milyonlarca yıl önce, deniz ve okyanuslarda yaşayan bitki ve hayvanların kalıntılarının, deniz ve okyanus tabanına gömülmesiyle başlar.
- Organik maddenin parçalanması: Gömülü bitki ve hayvan kalıntılarının, yer kabuğunun altındaki yüksek basınç ve sıcaklık koşullarında parçalanması sonucunda, hidrokarbonlar oluşur. Hidrokarbonlar, petrol ve doğal gazın temel bileşenleridir.
- Petrol ve doğal gazın depolanması: Hidrokarbonlar, yer kabuğunun içinde, kayaların içindeki gözenekler ve çatlaklar şeklinde depolanır. Bu gözenekler ve çatlaklar, petrol ve doğal gazın depolanması için bir yer sağlar.
Petrol oluşum süreci, milyonlarca yıl sürdüğü için, günümüzde çıkarılan petrol, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvanların kalıntılarından oluşmaktadır. Petrolün oluşum süreci, jeolojik koşullara göre değişebilir. Örneğin, petrol oluşumu için gerekli olan basınç ve sıcaklık koşullarının, belirli bir aralıkta olması gerekir. Bu koşullar, dünyanın bazı bölgelerinde daha fazla, bazı bölgelerinde ise daha az bulunur.
Petrol en çok nerede bulunur?
Rezervleri neredeyse tüm dünyada bulunur ve çoğu ülkelerde de az veya çok rezerv oranlarında tespit edilmiştir. Bununla birlikte, bazı ülkeler, diğer ülkelere oranla daha fazla petrol üretmiştir. En çok petrol üreten ülkeler; Suudi Arabistan, Rusya, ABD, İran ve Çin‘dir.
Petrol ne zaman tükenecek?
Küresel olarak, şu anda her yıl fosil yakıtlardan elde edilen 11 milyar tondan fazla petrole eşdeğer tüketiyoruz. Ham petrol rezervleri yılda 4 milyar tondan fazla hızlı tüketmekteyiz. Petrol tüketimi her yıl daha fazla olduğu gibi, şayet petrol bulma konusunda sıkıntı yaşadığımızı düşünürsek, Dünya genelinde toplam petrol rezervi 53 yıl kadar daha yeterli gelecektir. 53 yıl sonra petrol bulamazsak, petrol tükenmiş olacaktır.
Petrolün ne zaman tükeneceği, birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında, petrol rezervlerinin miktarı, petrol üretiminin artma hızı ve alternatif enerji kaynaklarına geçiş hızı yer alır.
Petrol rezervlerinin miktarı, petrolün ne zaman tükeneceğini etkileyen en önemli faktördür. Dünyadaki petrol rezervleri, yaklaşık 1,2 trilyon varil olarak tahmin edilmektedir. Bu miktar, mevcut üretim oranları ile yaklaşık 50 yıl yetecektir. Ancak, yeni petrol rezervlerinin bulunması veya mevcut rezervlerin daha verimli kullanılması durumunda, petrolün ömrü daha da uzayabilir.
Petrol üretiminin artma hızı da petrolün ne zaman tükeneceğini etkileyen bir faktördür. Petrol üretimi, son yıllarda istikrarlı bir şekilde artmaktadır. Ancak, petrol rezervlerinin azalmaya başlamasıyla birlikte, petrol üretiminin de yavaşlayacağı tahmin edilmektedir.
Alternatif enerji kaynaklarına geçiş hızı da petrolün ne zaman tükeneceğini etkileyen bir faktördür. Alternatif enerji kaynakları, petrole olan bağımlılığı azaltmaya yardımcı olabilir. Güneş, rüzgar ve jeotermal enerji gibi alternatif enerji kaynakları, petrolün yerini alabilir.
Bu faktörleri göz önünde bulundurarak, petrolün tükenme tarihini tahmin etmek zordur. Ancak, mevcut trendler devam ederse, petrolün 2050’li yıllarda tükenebileceği tahmin edilmektedir.
Petrol kullanmanın zararı var mı?
Sağlık riskleri hava kirliliği ile sınırlı değildir. “Kırma” sondaj yöntemi, içme suyu kaynaklarının kansere, doğum kusurlarına ve karaciğer hasarına yol açan kimyasallarla kirletilmesiyle bilinir.
Kısa vadeli zararlar şunlardır:
- Hava kirliliği: Petrolün yanması, havaya karbondioksit, azot oksit ve kükürt dioksit gibi kirleticiler yayar. Bu kirleticiler, hava kalitesini düşürür ve solunum yolu hastalıklarına neden olabilir.
- Su kirliliği: Petrol sızıntıları, su kirliliğine neden olabilir. Petrol, sudaki oksijeni azaltır ve sudaki canlıları öldürebilir.
- Ozon tabakasının incelmesi: Petrolden kaynaklanan kirleticiler, ozon tabakasının incelmesine neden olabilir. Güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarını engeller. Ozon tabakasının incelmesi, kanser ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.
Uzun vadeli zararlar şunlardır:
- Küresel ısınma: Petrolün yanması, atmosfere sera gazları yayar. Sera gazları, güneş ışığının atmosferde hapsolmasına neden olur. Bu da, küresel ısınmaya neden olur.
- İklim değişikliği: Küresel ısınma, iklim değişikliğine neden olur. İklim değişikliği, daha sık ve şiddetli hava olaylarını, deniz seviyesinin yükselmesini ve tarım ürünlerinin verimsizliğini beraberinde getirir.
- Enerji bağımlılığı: Petrol, dünyanın en önemli enerji kaynaklarından biridir. Petrole olan bağımlılığımız, ekonomik ve siyasi istikrarımızı tehdit eder.
Petrolün zararlarını azaltmak için, alternatif enerji kaynaklarına yönelmek, enerji verimliliğini artırmak ve petrol kullanımını azaltmak gibi önlemler alınabilir.
Petrolün oluşması ne kadar sürer?
Minimum yaklaşık 50 milyon yıl sürmektedir. Dünya petrolünün çoğu 60 milyon ila 250 milyon yıl önce oluşmuştur. Petrolün küçük bir yüzdesi ise 250 ila 500 milyon yıl önce oluştu.
- Amerika Birleşik Devletleri. Amerika Birleşik Devletleri, dünya üretiminin %19’unu oluşturan ortalama 19,51 milyon varil / gün ile dünyanın en büyük petrol üreticisi ülkesidir.
- Suudi Arabistan.
- Rusya.
- Kanada.
- Çin.
Petrolün oluşması, milyonlarca yıl süren bir jeolojik süreçtir. Bu süreç, aşağıdaki aşamaları içerir:
- Ölü bitki ve hayvanların gömülmesi: Petrol, ilk olarak, milyonlarca yıl önce, deniz ve okyanuslarda yaşayan bitki ve hayvanların kalıntılarının, deniz ve okyanus tabanına gömülmesiyle başlar.
- Organik maddenin parçalanması: Gömülü bitki ve hayvan kalıntılarının, yer kabuğunun altındaki yüksek basınç ve sıcaklık koşullarında parçalanması sonucunda, hidrokarbonlar oluşur. Hidrokarbonlar, petrol ve doğal gazın temel bileşenleridir.
- Petrol ve doğal gazın depolanması: Hidrokarbonlar, yer kabuğunun içinde, kayaların içindeki gözenekler ve çatlaklar şeklinde depolanır. Bu gözenekler ve çatlaklar, petrol ve doğal gazın depolanması için bir yer sağlar.
Petrol oluşum süreci, milyonlarca yıl sürdüğü için, günümüzde çıkarılan petrol, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvanların kalıntılarından oluşmaktadır. Petrolün oluşum süreci, jeolojik koşullara göre değişebilir. Örneğin, petrol oluşumu için gerekli olan basınç ve sıcaklık koşullarının, belirli bir aralıkta olması gerekir. Bu koşullar, dünyanın bazı bölgelerinde daha fazla, bazı bölgelerinde ise daha az bulunur.
En büyük petrol ihracatçısı
Resmi olarak bilinen Suudi Arabistan Krallığı, petrol üretici ülkeler içinde Suudi Arabistan dünyanın bir numaralı petrol ihracatçısıdır. 1932’de kurulan Suudi Arabistan, 2018’de 182,5 milyar dolar değerinde küresel petrol ihracatının %16,1’ine hakimdir.
Dünyanın en büyük 10 petrol ihracatçısı şu şekildedir:
| Ülke | Günlük ihracat (varil) |
|---|---|
| Suudi Arabistan | 8.000.000 |
| Rusya | 7.000.000 |
| Irak | 6.000.000 |
| Birleşik Arap Emirlikleri | 4.000.000 |
| Kuveyt | 3.000.000 |
| Kanada | 3.000.000 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 2.700.000 |
| Libya | 2.000.000 |
Petrol ne kadar derin bulunur?
Geri dönük petrol arama ve derinlik kayıtlarına bakıldığında, petrol kuyuları ortalama 3.635 fit derinliğindeydi. Ancak bilinen bu derinlik 65 yıl önceydi. 1949’dan bu yana belirttiğimiz derinlikteki ‘sığ‘ rezervleri kullandık. Petrol sonlu bir kaynaktır, yani şimdi onu bulmak için daha derine inmemiz gerektiği anlamına gelir. 2008 ortalama petrol bulma derinliği ortalama 5,964 fittir.
Petrol, genellikle, kıta sahanlığında veya kıta kenarında bulunur. Kıta sahanlığı, karanın bittiği yerden itibaren denizin 200 metre derinliğine kadar olan bölgedir. Kıta kenarı ise kıta sahanlığının bittiği yerden itibaren denizin 3000 metre derinliğine kadar olan bölgedir.
Türkiye’de petrol, daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nde bulunur. Bu bölgedeki petrol yatakları, genellikle 1000 ila 2000 metre derinliklerde yer almaktadır. Petrolün bulunduğu derinlik, petrol arama ve çıkarma işlemlerini etkiler. Daha derinlerde bulunan petrolü çıkarmak, daha zor ve maliyetlidir.
Hangi ülkede daha fazla “ham petrol” var?
Ekonomik düşüş yaşayan ve patlayıcı bir siyasi krizle karşı karşıya olan Venezuela, dünyadaki diğer tüm ülkelerden daha fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahiptir. Ülkede 303,2 milyar varil değerinde petrol bulunur. Küresel rezervin ise yaklaşık % 18’ini elinde bulundurur.
Dünyanın en fazla ham petrol rezervine sahip ilk 10 ülke şu şekildedir:
| Ülke | Ham petrol rezervi (milyar varil) |
|---|---|
| Venezuela | 303,8 |
| Suudi Arabistan | 297,6 |
| Kanada | 260,9 |
| İran | 151,2 |
| Kuveyt | 101,5 |
| Irak | 145 |
| Birleşik Arap Emirlikleri | 101,2 |
| Rusya | 80 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 39,6 |
En iyi ham petrol nedir?
Dünya’daki en hafif, düşük kükürtlü petrol en iyi ham petrol yataklarıdır. Dünya’nın en iyi ham petrolü Malezya‘da bulunur. Malezya’nın, Singapur’da işlem gören ham petrol referans noktası Tapis, uzun süredir dünyanın en pahalı kalite notunu elinde tutuyor.
“En iyi ham petrol” kavramı, ham petrolün kalitesine ve kullanım amacına göre değişebilir. Genel olarak, en iyi ham petrol, aşağıdaki özelliklere sahip olan ham petroldür:
- Yüksek API derecesi: API derecesi, ham petrolün yoğunluğunun bir ölçüsüdür. API derecesi yüksek olan ham petrol, daha hafif ve daha az sülfür içerir.
- Düşük kükürt içeriği: Kükürt, ham petrolün bir yan ürünüdür. Kükürt, hava kirliliğine neden olabilir. Bu nedenle, düşük kükürt içeriğine sahip ham petrol, daha çevre dostu olarak kabul edilir.
- Düşük asfalt içeriği: Asfalt, ham petrolün bir başka yan ürünüdür. Asfalt, ham petrolün işlenmesini zorlaştırabilir. Bu nedenle, düşük asfalt içeriğine sahip ham petrol, daha kolay işlenir.
Bu özelliklere sahip ham petrol, rafinerilerde daha verimli bir şekilde işlenerek daha kaliteli ürünler elde edilmesini sağlar. Ayrıca, çevre dostu olarak kabul edilir.