Kristal İkizleri

Aynı mineralin iki veya daha çok sayıdaki kristal bireyi belli yasalara (ikiz yasası) uyarak yapışık olarak büyürse bunlara kristal ikizi denir. İkizlerde yapışık büyüyen birey sayısı iki olursa bunlara basit ikiz, ikiden fazla olursa üçüz, dördüz ve genel olarak çokuz adı verilir. Basınç ikizlerine daha çok dilinimin iyi geliştiği kristallerde rastlanır. Çünkü, dilinim düzlemleri kristallerde zayıf düzlemlerdir. İkizlerin birleştiği yüzeyi ikiz birleşme yüzeyi, bu yüzey bir düzlem ise, buna ikiz birleşme düzlemi denir.

İkiz birleşme yüzeyi bazen girintili çıkıntılı olabilir. Bu tür ikizlere girik ikizler (Penetrasyon ikizleri) denir. Bunlarda ikiz bireyleri genellikle bir eksene (ikiz ekseni) göre simetriktirler. Bu eksen çoğunlukla 180º dönüşlüdür. İkiz bireyleri bazı durumlarda bir noktaya (merkeze) göre simetrik olurlar.

Bu nokta ikiz merkezidir. İkiz düzlemi, ikiz ekseni, ikiz merkezi gibi ikizlerde gözlenen kristalografik özellikler ikiz simetri elemanlarını oluşturur. Çokuzlarda ikiz birleşme düzlemleri birbirine paralel ise bu tür çokuzlara polisentetik ikiz, değilse dönük ikiz denir. Dönük ikizler yuvarlağımsı ve yıldız şeklindedir.

İkiz oluşumu birkaç yolla gerçekleşebilir. Bunlar, mekanik ikizler, transform ikizler ve büyüme ikizleridir. Mekanik ikizler, mekanik etkilerle meydana gelir. Basınç etkisinde kalan bazı kristallerde tipik olarak gözlenen bu tür ikizlenmelerde bazı atom düzlemleri kristallerde çözünme olmadan birbiri üzerine kayarlar.

Örneğin, bir kalsit kristali üzerine bir bıçakla dik olarak bastırıldığında kristalin bir parçasının kopmadan kaydığı ve bir basınç ikizi oluşturduğu görülür.

Bir önceki yazımız olan Çift Nikolde Yapılan İncelemeler başlıklı makalemizde anizotropluk, çift kırıcı cisimler ve izotropluk hakkında bilgiler verilmektedir.