Maden sahasının keşfedilmesi ve rezervlerin belirlenmesi aşamalarından sonra, madenin işletilmesi için bir dizi yasal ve teknik prosedürün tamamlanması gerekir. Bu prosedürler arasında madenin işletmeye alınması ve işletme harita ve çizimlerinin hazırlanması da yer alır.
Harita ve Çizimler
İşletme projesi eki olarak verilecek harita ve çizimler
Madde 19 – İşletme projesinin ekinde aşağıdaki haritalar ve çizimler verilir:
- Ruhsat alanının ve varsa ocak yerinin yer bulduru haritası,
- Ruhsat alanının uygun ölçekli jeolojik haritası,
- Uygun ölçekle çizilmiş ruhsat sınırı, talep edilen işletme izin sınırları ile sahada açılmış ocak, galeri, yarma, sondaj, kuyu gibi arama faaliyetlerinin yerini gösterir imalat haritası,
- Sahada belirlenmiş görünür rezerve ve ruhsat süresine bağlı olarak planlanan üretim programlarını gösterir harita,
- Yer altı işletmelerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili alınacak önlemler, havalandırma, su tahliyesi, nakliye vs. gibi hususları içeren uygun ölçekli çizimler,
- Mevcut ve yapılması planlanan bina, tesis, kantar, silo, trafo, yol, ve benzeri yapıları gösteren vaziyet planı,
Gazlar ile göl, deniz ve kaynak sularına ait işletmeler için; çöktürme, buharlaştırma, ayırma, arıtma, üretim havuzları, bina vs. gibi yer üstü veya var ise yer altı tesislerini gösterir uygun ölçekli haritalar ile üretim termin planı verilir.
Proje eksikliklerinin tamamlanması
Madde 20 – (Değişik madde:18/07/2006 – 26232 S.R.G Yön/3.mad)
İşletme ruhsat talebi ile ilgili olarak tespit edilen teknik eksikliklerin üç ay içinde tamamlanması talep sahibine tebliğ edilir. Verilen sürede istenilen eksikliklerin tam olarak tamamlanmaması halinde ruhsatın teminatı, talep sahibine ikinci bir bildirim yapılmadan iki katına çıkarılır ve süre üç ay daha uzatılır. Bu sürede de eksikliklerini tamamlamayanların talepleri reddedilerek mevcut teminatı irat kaydedilir.
Uygun bulunan işletme ruhsat talepleri için, harç ve teminatın üç ay içerisinde tamamlanması talep sahibine tebliğ edilir. Bu sürede eksikliklerini tamamlamayanların talepleri reddedilerek mevcut teminatı irat kaydedilir. İşletme ruhsat alanında yeni işletme izin talepleri, talep harcı yatırılarak yapılır.
İzinler
Madde 21 – (Değişik fıkra :18/07/2006 – 26232 S.R.G Yön/4.mad) Kanunun 7 nci maddesine göre alınması gerekli izinler için ruhsatın yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde Valilik, Genel Müdürlük veya ilgili kurumdan herhangi birine müracaat edilmesi zorunludur. Aksi halde teminat irat kaydedilerek Maden Kanununun 10 uncu maddesi üçüncü fıkrası kapsamında işlemler devam ettirilir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı dışındaki izinlerin alınmasına müteakip işletme izni düzenlenir. İşletme izninin verildiği tarihten sonra bir yıl içinde ruhsat sahibi madeni işletmeye almak zorundadır.
Soru: Maden kanununa göre işletme izin müracaatı nasıl yapılır?
İşletme izin müracaatı ve daha fazla bilgiyi önceki konularımızda işlemiştik.
İşyeri açma ve çalışma ruhsatı ile ilgili işlemler 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğe göre ilgili mercilerce yürütülür. 5177 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce alınmış işletme ruhsatlarının temdit işlemlerinde, gerekli izinler işletme izni düzenlendikten sonra alınır.
Ek işletme projesi ile prosesi değişik olan yeni maden veya madenler için işletme izni talep edilir. Bu taleplerde aynı işlemler yapılarak yeni madenler için işletme izni verilir.
(Değişik fıkra :18/07/2006 – 26232 S.R.G Yön/4.mad) Kamu hizmeti veya umumun yararına ayrılmış ibadethane, okul, hastane, kütüphane, karayolu, demiryolu gibi yer ve tesislere 60 metre mesafe dahilinde madencilik faaliyetleri için Genel Müdürlükten izin alınması zorunludur. Binalara 60 metre, özel mülkiyete konu arazilere 20 metre mesafe dahilinde faaliyette bulunmak için mülk sahibinden yazılı izin alınması zorunludur.
Yatay olarak alınan bu mesafeler gerek duyulması halinde Genel Müdürlük tarafından madencilik faaliyetlerinin boyutu, emniyet tedbirleri ve arazinin yapısı dikkate alınarak her faaliyet için ayrı olarak da belirlenebilir. Madencilik faaliyetleri yürütülen alanlarda alınmış izinler, mülkiyetin değişmesi halinde de müktesep hak kabul edilir.
Ereğli Kömür Havzasındaki Taşkömürü ve 10/6/1983 tarihli ve 2840 sayılı Bor Tuzları, Trona ve Asfaltit Madenleri ile Nükleer Enerji Hammaddelerinin İşletilmesini, Linyit ve Demir Sahalarının Bazılarının İadesini Düzenleyen Kanunda sayılan bor tuzu, toryum ve uranyum madenleri için bu maddede yer alan izin alınması ve faaliyete başlanması ile ilgili süreler uygulanmaz ve faaliyette bulunulmayan süreler için fazladan Devlet hakkı alınmaz.
Madenin işletmeye alınması
Madde 22 – Kanunun 7 nci maddesi gereği izinlerin alınmasını takiben işletme izni verilir. Bu iznin verildiği tarihten itibaren bir yıllık süre içinde ruhsat sahibi madeni işletmeye almak zorundadır. İşletme projesinde beyan edildiği şekilde üretim yapılması veya üretime yönelik tesis yapılması, madenin işletmeye alınması sayılır.
Beklenmeyen haller ve mücbir sebepler dışında süresi içinde işletmeye alınmayan veya projesinde belirtilen yıllık üretim miktarının %10’unun altında üretim yapılan ruhsat sahalarından, çalışılmayan her yıl için, projede belirtilen üretim miktarının %10’u üzerinden Devlet hakkı alınır. Ancak kamu kurumlarınca işletilen bor tuzu ve Ereğli Kömür Havzasındaki taşkömürü ruhsatları için bu hüküm uygulanmaz.
İşletme ruhsatı döneminde arama faaliyetleri
Madde 23 – İşletme ruhsatı alanı içinde aramalara devam edilir. İşletme ruhsatının verildiği tarihten itibaren mümkün rezerv alanlarının IV. Grup ruhsat sahalarında beş yıl, diğer grup ruhsat sahalarında üç yıl içinde görünür ve muhtemel rezerv haline getirilmesi zorunludur. Görünür ve muhtemel rezerv haline getirilmeyen alanlar taksir edilir.V. Grup madenler için verilen işletme sertifika alanlarında bu madde hükümleri uygulanmaz.
İşletme sertifikası
Madde 24 – V. Grup madenlerin üretimi işletme sertifikası ile yapılır. Arama sertifikası süresi sonuna kadar yapılan çalışmaları içeren (Ek Form-5’deki) arama faaliyet raporu ve talep harcının ödendiğine dair belge ile müracaatta bulunulması halinde (Ek Form-10’daki) işletme sertifikası hakkı doğar. Uygun olan müracaatlara işletme sertifikası verilir. İşletme sertifikası süresi beş yıldır. İşletme projeleri gerekirse yerinde de incelenerek sahaya işletme sertifikası verilip verilmeyeceğine karar verilir.
V. Grup madenlerin üretimi arazi yüzeyinden toplanarak yapılır. Bu madenlerin işletilmesi için yarma, galeri, ocak açmak gibi faaliyette bulunulmasının gerekmesi durumunda, en az bir maden mühendisi tarafından (Ek Form-6’ya uygun olarak) işletme projesi hazırlanarak Genel Müdürlükten işletme izni alınması zorunludur.
Ruhsatların üst üste verilmesi
Madde 25 – Aynı grup ruhsatlar birbiri üzerine verilemez. Ayrı grup ruhsatlar ise üst üste verilebilir. Aynı veya ayrı grup maden ruhsatlarının işletme izin alanlarının üst üste talep edilmesi durumunda, Genel Müdürlükçe projeler üzerinde ve/veya yerinde inceleme yapılır. Sahada yapılan detay arama faaliyetleri, jeolojik yapı, cevherleşmenin özellikleri, maden rezervleri, yatırım ve tesisler göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılır.
Kazanılmış haklar korunmak kaydı ile kaynak kaybına neden olmayacak, maden işletmeciliğini ve işletme güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek şekilde, ayrı ayrı çalışma imkanı bulunduğunun tespiti halinde ayrı gruplarda işletme izinleri verilebilir. Bu mümkün değilse öncelik hakkı esas alınarak faaliyete izin verilir. (Ek fıkra: 15/07/2007 – 26583 S.R.G Yön\3.mad) Taşkömürü, linyit ve turba işletme izinleri üzerine III. Grup müracaatlar kabul edilemez.
2000 hektardan daha az olan maden ruhsatı işletme izin alanları ile 100 hektardan daha az olan mermer ruhsatı işletme izin alanları üzerine I (b) Grubu işletme izni verilmeyeceği gibi I (b) Grubu maden işletme izni üzerine de IV. Grup veya II. Grup işletme izni verilmez. Bununla birlikte, farklı gruptaki işletme ruhsatlarının aynı kişiye ait olması veya talep sahiplerinin aralarında mutabakat sağladıklarını belgelemeleri halinde üst üste işletme izni verilir.