Markazit (FeS2) Özellikleri
Ortorombik sistemde kristalleşir. Rengi yeşilimsi tonda pirinç sarısı, çizgi rengi yeşilimsi gri, yoğunluğu 4,8 – 4,9 olup sertliği 6 – 6,5 arasında ve 520 – 530 ºC civarında pirite dönüşür. Metalik parlaklıktadır. Dilinimi (001)’e paralel zayıf dilinim gösterir. Mikroskopta anizotropisi ve ikiz lamelleri ile piritten ayrılır. Elektriği zayıf iletir. Parlak levhalar ve ender olarak sütunlar halindedir. Oksidasyon kuşaklarında piritten daha kolay parçalanır. Markasitten oksidasyonla limonit oluşur. Düşük sıcaklıklarda kristallenir. Kongresyonlar, kabuğumsu, üzüm salkımı ve böbreğimsi şekilde bulunabilir.
Türkiye’de Lahanos, Artvin, Çayeli Madenköy, Yozgat Akdağmadenin de, Malatya Çanakçı’da, Yerköy de, Bolkardağ da, Ödemiş Halıköy de rastlanır.
Kobaltit (CoASS) Özellikleri
%35,5 Co, %45,2 As, %19,2 S’den ibarettir. Kübik sistemde kristallenir. Doğada kristal halde fazla rastlanır. Rengi pembe tonda beyaz çelik grisi, çizgi rengi siyahtır. Yoğunluğu 6 – 6,5 ve sertliği 5 – 6 arasındadır. Kırılgandır ve kırılma yüzeyleri düzgün değildir. Elektriği zayıf iletir. Renk olarak kendisine benzeyen linneitten yüksek sertliği ile ayrılır. Ayrışarak eritrine dönüşür. Eritrin olan yerde bolca kobalt vardır. Dilinimi küp yüzeylerine göre güzeldir. Metalik parlaklıktadır. Üfleçde hafif manyetik damlalar halinde ergir. Kobalt cevheri olarak işletilir.
Kobaltit genellikle yüksek sıaklıklarda oluşmuş yataklarda, metamorfik kayaçlar arasında özellikle kristalin şistler içinde saçılmış halde, diğer kobalt ve nikel mineralleri ile birlikte cevherli damarlarda bulunur.
Türkiye’de Divriği Güneşköy’de, Akpınarköy’de kobaltite rastlanılmıştır.
Dünyada ise Rusya, İsveç, Norveç, Kanada ve Almanya’da yatakları vardır.
Arsenopirit (FeASS) Özellikleri
%34,3 Fe, %46 As, %19,7 S içerir. Çoğu kez Au içerir. %6 – 9 Co içerirse danakit, %16 – 29 arasında Co içerirse glaykodot denir. Ortorombik sistemde kristallenir. Rengi kristal yüzeylerinde Sn beyazı, kırılma yüzeylerinde çelik grisi olup çizgi rengi siyahtır. Yoğunluğu 5,9 – 6 ve sertliği 5,5 – 5,6’dır. Metalik parlaklıkta, (101)’e göre belirgin, (010)’a göre zayıf dilinimlidir. Kısa sütun, iğne ve çubuk şeklinde oluşmuş kristallerine rastlanır. Elektriği iyi iletir. 420 – 675 ºC civarında parçalanır. Çekiçle vurulunca sarımsak kokusu çıkarır. Yüzeylerinin c ekseni yönünde paralel çizgili olması karakteristiktir.
Yüksek sıcaklıklarda oluşmuş Sn, volfram, Cu, Zn yataklarında refakatçı mineral olarak görülür. Daha çok pnömatolitik ve hidrotermal evrede oluşur. Çoğunlukla Au ile birliktedir. Pegmatitler, kontakt metamorfik kireçtalarında saçınımlı halde bulunur.
Arsenopirit tıpta, cam yapımında, konserve yapımında, böcek ilacı yapımında ve boya sanayiinde kullanılır.
Türkiye’de Balya, Yusufeli Esendağ, Şebinkarahisar, Yenice Sarıçayır, Ödemiş Yılanlı, Küre yöresinde, Kemalpaşa da, Işık dağı ve Sarılarda, Bitlis Yukarıerek, Maraş Pazarcık, Tire Bahçeli, Çobanlı Çiftçigediği, Keleş Soğukpınar da bulunur.
Dünyada ise Almanya, İngiltere, Doğu Sibirya ve İsveç de bulunur.
Markazit makroskobik Olivine benziyormus 🙂 ilk defa duydum bu minerali. Acaba hangi sektörde kullanılıyor ve değerli mi? Çok ilginç mineral isimleri duyuyoruz sayenizde.